Szczepienia ochronne w ciąży – czy to bezpieczne?

Ciąża w życiu każdej kobiety to szczególny czas. Szczególny nie tylko ze względu na przyjście na świat potomstwa, ale również pod kątem dbania o siebie, o swój organizm, który nosi nowe życie.

Dlatego w parze z „brzuszkiem” powinny iść: zdrowe odżywianie, racjonalna aktywność fizyczna, rezygnacja z używek oraz profilaktyka i regularne badania. Do ostatniego punktu zaliczamy m.in. szczepienia ochronne, które nadal budzą wiele skrajnych emocji i wątpliwości przyszłych mam. Dziś postanowiłyśmy je rozwiać.

Zmiany w zaleceniach szczepień ochronnych w ciąży

Na wstępie warto zaznaczyć, że do 2018 roku w Polsce (w przeciwieństwie do innych krajów europejskich) nie mówiło się wiele o szczepieniach ochronnych dla kobiet w ciąży, a jedynie o tych, które należy przyjąć przed planowaniem potomstwa. Wszystko to ze względu na fakt, że niektóre rodzaje szczepionek – tzw. „żywe” – nie powinny być podawane ciężarnym kobietom. Jedynymi, w pełni bezpiecznymi dla obu organizmów, szczepieniami podawanymi w trakcie ciąży są te inaktywowane, czyli zawierające tylko fragmenty drobnoustrojów lub martwe mikroby.

Obecnie rekomenduje się pewne szczepienia, które ginekolog omawia z ciężarną już na jej pierwszej wizycie w gabinecie. Zmiany we wskazaniach medycznych mają na celu ochronę zarówno mamy, jak i płodu. Szczególnie dotyczy to tych infekcji, które mogą nieść za sobą poważne komplikacje zdrowotne. Mianowicie chodzi o szczepienia ochronne przeciwko grypie w sezonie infekcyjnym oraz na krztusiec w III trymestrze ciąży, co umożliwia przekazanie odporności przez łożysko, zanim dziecko przyjdzie na świat.
W tym miejscu należy dodać, że krztusiec jest bardzo groźną chorobą dla noworodka, a grypa jest niebezpieczna dla mamy i płodu.

Czy szczepienia ochronne w ciąży są bezpieczne?

Podczas ciąży w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian, których nie widać na pierwszy rzut oka. Zdecydowanie bardziej istotne jest to, co dzieje się wewnątrz i jak te zmiany mogą wpłynąć na zachorowanie i przebieg różnych infekcji u ciężarnych.

Przyszłe mamy, z racji na osłabienie organizmu, gorzej radzą sobie z grypą, WZW typu B, tężcem, różyczką, a nawet ospą wietrzną. Dlatego tak ważne są szczepienia, które ochronią zarówno kobietę, jak również dziecko przed ewentualnymi powikłaniami.

Dzięki przyjęciu szczepionek ochronnych, ciężarna, która miała bezpośredni kontakt z osobą zakażoną którąś z wymienionych wyżej chorób, nie musi się obawiać o negatywny wpływ infekcji na rozwój swojego nowo narodzonego dziecka.

W związku z tym, szczepienie z jednej strony chroni przyszłą mamę i płód w trakcie ciąży, a z drugiej, dzięki przepływowi przeciwciał przez łożysko, ochrona ta trwa nawet przez kilka pierwszych miesięcy życia dziecka, kiedy nie ma możliwości zaszczepienia go, a układ odpornościowy malucha jest bardzo wrażliwy na wirusy.

Co więcej, szczepienie ochronne w ciąży dodatkowo ogranicza ewentualną możliwość zakażenia noworodka przez jego mamę.

Rodzaje szczepień ochronnych w trakcie trwania ciąży

Do szczepionek ochronnych, które zaleca się w czasie ciąży, należą szczepienie przeciw krztuścowi oraz grypie. Te dwie szczepionki są szczególnie istotne, ponieważ układ immunologiczny kobiety w ciąży jest osłabiony i nie potrafi poradzić sobie tak szybko i wydajnie ze zwalczaniem zakażeń, jak to wygląda u innych kobiet.

Szczepienie ochronne w ciąży przeciw grypie

Zachorowanie na grypę jest szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży, powodując komplikacje zarówno u ciężarnej (hospitalizacja), jak i płodu. Istnieje wysokie ryzyko wad rozwojowych dziecka, poronienia, porodów przedwczesnych z małą masą urodzeniową, a nawet porodów martwych.

Szczepionkę najlepiej jest przyjąć w II i III trymestrze ciąży. W jej skład wchodzą zabite fragmenty wirusów lub fragmenty drobnoustrojów, które zostały wcześniej oczyszczone i nie wywołują choroby.

Szczepienie ochronne przeciw grypie w ciąży zabezpiecza dziecko również przez kilka miesięcy po urodzeniu, czyli w czasie gdy jest szczególnie narażone na czynniki zewnętrzne.

Szczepienie ochronne w ciąży przeciw krztuścowi (dTpa)

Krztusiec jest bardzo niebezpieczną chorobą zakaźną, szczególnie dla małych dzieci. W większości przypadków konieczna jest hospitalizacja.

Dzięki ochronnemu szczepieniu, organizm kobiety wytwarza przeciwciała, które transportowane są przez łożysko i w ten sposób stanowią zabezpieczenie dla płodu.

Szczepienie przeciw krztuścowi w trakcie trwania ciąży zapewnia ochronę dziecka do momentu, aż sam będzie mógł być zaszczepiony (w 6. tygodniu życia). Dlatego optymalnie powinno się przyjąć szczepionkę między 27. a 36. tygodniem.

Szczepienia ochronne przed planowaną ciążą

Nie tylko w ciąży szczepienia ochronne są istotne. Również te zalecane przed ciążą są ważne ze względu na wysokie ryzyko występowania wad wrodzonych płodu.

Każda kobieta, która planuje z partnerem potomstwo, powinna mieć na uwadze ginekologiczne zalecenia związane z przygotowaniem organizmu do poczęcia. Przed zajściem w ciążę można (a nawet powinno się) szczepić się zarówno szczepionkami żywymi, jak również inaktywowanymi. Należy mieć na uwadze fakt, że po przyjęciu żywej szczepionki, należy odczekać około 3 miesięcy ze staraniem się o dziecko.

Szczepieniami, które kobieta powinna wykonać przed ciążą, są szczepienia przeciw różyczce, ospie wietrznej oraz przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B).

Szczepienie przeciw różyczce przed ciążą

Różyczka jest wirusową, wysypkową chorobą zakaźną. Zakażenie podczas trwania ciąży (szczególnie w I trymestrze) może doprowadzić do wielu wad rozwojowych płodu, które w medycynie określa się mianem „zespołu różyczki wrodzonej”. Na to ryzyko narażone są głównie kobiety, które w dzieciństwie nie przechorowały różyczki, ani nie były szczepione.

Szczepienie przeciw ospie wietrznej przed ciążą

Ospa wietrzna jest bardzo zakaźną chorobą, wywoływaną przez wirusa VZV. Ospa w ciąży przebiega zdecydowanie ciężej niż u innych kobiet. Infekcja przez łożysko może prowadzić do trwałych uszkodzeń narządów płodu i wad rozwojowych, a w najgorszym scenariuszu nawet do zgonu nienarodzonego dziecka. Szczepienie powinno być przeprowadzone u przyszłej mamy, która nie przechorowała ospy wcześniej i nie była dotąd szczepiona.

Szczepienie przeciw WZW B przed ciążą

Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest spowodowane zakażeniem wirusem HBV i zdarza się, że dotyka ono również kobiet w ciąży, dlatego szczepionka ochronna jest niezwykle istotna, aby zabezpieczyć mamę i dziecko. To zakażenie nie wpływa negatywnie na rozwój płodu, ale wymaga odpowiedniego leczenia w trakcie ciąży oraz szczególnej ostrożności przy porodzie. Ginekolog zaleca szczepienie przed ciążą kobietom, które wcześniej nie przyjęły 3. dawek szczepionki.

Przyszła mama zawsze może liczyć na wsparcie i radę swojego lekarza ginekologa, który szczegółowo omówi temat szczepień przed i w ciąży oraz zaproponuje najlepsze rozwiązanie.