Jak rozpoznać kamice nerkową? Przyczyny i sposoby leczenia

Kamica nerkowa jest to częsta choroba układu moczowego, która może charakteryzować się dużym bólem i wymagać interwencji chirurgicznej. Skąd biorą się kamienie nerkowe i jak można je wyleczyć?

Kamica nerkowa – co to jest?

Kamica nerkowa zwana również kamicą moczową powstaje poprzez uformowanie się w układzie moczowym kamieni złożonych z nierozpuszczonych minerałów i soli. Jeśli poziom tych substancji w moczu przekracza poziom rozpuszczalności, zlepiające się złogi tworzą kamienie mogące nawet zablokować ujście dróg moczowych. Przeważająca część kamieni (ok. 80 proc.) składa się z fosforanu wapnia. 5-10 proc. powstaje z kwasu moczowego, zaś 10 proc. ma pochodzenie struwitowe, związane z infekcjami dróg moczowych. Najrzadziej powstają kamienie nerkowe spowodowane nieprawidłową budową nerek.

Na kamicę nerkową cierpi nawet co 10. człowiek. Choroba częściej dotyka mężczyzn w wieku 30-50 lat oraz kobiety po 50. roku życia, a także w czasie ciąży. Ponad połowa pacjentów miewa nawroty choroby.

Przyczyny kamicy nerkowej

Istnieje wiele powodów powstawania kamieni nerkowych, różne w zależności od budowy kamieni. Należą do nich m.in. wrodzone wady budowy układu moczowego czy zakażenia bakteryjne. Innym powodem może być wysokobiałkowa dieta z niewielką zawartością błonnika oraz picie niewystarczającej ilości płynów. Czynnikiem ryzyka jest również dieta bogata w szczawiany, występujące m.in. w burakach, szpinaku, orzeszkach ziemnych czy słodkich ziemniakach.

Kolejną przyczyną jest nadwaga oraz niewielka aktywność fizyczna. Dużą wagę ma również czynnik dziedziczny - na kamienicę nerkową częściej zapadają osoby, które mają w rodzinie osoby z podobną przypadłością lub same miały już atak kamicy.

Do kamicy nerkowej przyczyniają się również zażywane suplementy (np. wysokie dawki wit. D, wit. C czy wapnia) i niektóre lekarstwa takie jak aspiryna, leki antyretrowirusowe służące do leczenia HIV, leki moczopędne, leki zobojętniające kwasy żołądkowe, czy niektóre antybiotyki.

Objawy i diagnoza kamicy nerkowej

Kamica nerkowa może przez długi okres przebiegać bezobjawowo. Dlatego jednym z najlepszych sposobów na rozpoznanie kamicy nerkowej jeszcze przed pierwszymi objawami są badania bakteriologiczne moczu czyli posiew moczu. Badanie moczu pozwala na stwierdzenie początków choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia przed wystąpieniem odczuwalnych symptomów. Innym sposobem na zdiagnozowanie kamieni nerkowych jest badanie ultrasonograficzne (USG) układu moczowego, które pozwala również na zlokalizowanie położenia kamieni nerkowych.

Najczęstszym (i bardzo bolesnym) objawem kamicy jest atak kolki nerkowej, kiedy kamienie nerkowe przesuwają się z nerki do moczowodu częściowo lub w całości zatykając go. Chory odczuwa wówczas ostry ból zlokalizowany w okolicy nerek lub w dole brzucha, w zależności od lokalizacji kamieni. Ból często jest pulsujący i pojawia się falami, kiedy organizm stara się usunąć kamienie.

Do innych objawów kamicy nerkowej należy ból podczas oddawania moczu, intensywna potrzeba oddawania moczu, pojawienie się krwi w moczu oraz mdłości i wymioty.

Jak leczyć kamicę nerkową?

Leczenie kamicy zależy od wielkości i pochodzenia kamieni nerkowych. W przypadku niewielkich złogów zalecane jest spożycie płynów powyżej 2,5 litra na dobę wraz z środkami przeciwbólowymi. W przypadku kamieni o pochodzeniu kwasowym zażywa się lekarstwa zmniejszające zawartość kwasu moczowego. Niewielkie kamienie powinny zostać wydalone naturalnie i może zająć to do 6 tygodni.

W przypadku większych kamieni, dużego bólu lub pojawienia się infekcji może być konieczna interwencja chirurgiczna. Najczęściej usuwa się kamienie przy pomocy: fal ultradźwiękowych lub za pomocą endoskopu.

Do jakiego lekarza zgłosić się w przypadku kamicy nerkowej? Problemami nerek zajmują się lekarze dwóch specjalizacji: nefrolog i urolog. Do nefrologa trafiają zazwyczaj osoby z przewlekłymi chorobami nerek. Również dzieci z wrodzonymi chorobami nerek objęte są opieką nefrologa dziecięcego. Natomiast urolog zajmuje się chorobami układu moczowego, w tym również nerek. Pod opiekę urologa trafiają zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Jest to również specjalizacja chirurgiczna. Lekarze tych dwóch specjalizacji mogą współpracować z sobą w przypadku kamicy nerkowej.

autorka: Marta Śniegocka