Czy niedobór witaminy B12 jest groźny?
Rola witaminy B12 w organizmie
Witamina B12 to cząsteczka rozpuszczalna w wodzie. Nazywana jest także kobalaminą – ponieważ w swoim składzie zawiera kobalt, „witaminą brudu” – gdyż za jej produkcję odpowiedzialne są bakterie lub „czerwoną witaminą” ze względu na swój kolor. Ludzki organizm nie jest w stanie wytworzyć jej samodzielnie, dlatego człowiek musi przyjmować witaminę B12 wraz z pożywieniem. Mimo że dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12 jest niewielkie i wynosi średnio 2mg, jej prawidłowa suplementacja jest bardzo istotna. Dlaczego? Ponieważ witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu i pełni w nim niezwykle ważną rolę:
- bierze udział w powstawaniu krwinek czerwonych;
- odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego;
- bierze udział w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów;
- jest niezbędna do uzyskania aktywnej formy kwasu foliowego;
- odpowiada za wytwarzanie energii w komórkach;
- wspiera działanie układu odpornościowego;
- wpływa na kondycję skóry, włosów i paznokci;
- bierze udział w syntezie DNA;
- uczestniczy w procesie podziału komórek;
- przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
Źródłem witaminy B12 są wyłącznie produkty odzwierzęce. Najwięcej znajdziemy jej w mięsie i podrobach (zwłaszcza w wątróbce), jajach, rybach, owocach morza i nabiale. Witaminy B12 nie ma w owocach i warzywach – w produktach pochodzenia roślinnego występuje jedynie substancja o podobnej budowie chemicznej, która jednak jest nieprzyswajalna przez ludzki organizm. Mitem jest także stwierdzenie, że witamina B12 znajduje się w kiszonkach, drożdżach lub wodorostach. Te produkty zawierają pseudowitaminęB12, czyli jej nieaktywne analogi.
Mimo że witamina B12 należy do związków rozpuszczalnych w wodzie, nasz organizm ma zdolność jej magazynowania w wątrobie i szpiku kostnym, skąd wraz z krwią jest rozprowadzana po całym organizmie. Ocenia się, że zapasy te mogą wystarczyć na około 5 lat.
Kto powinien sprawdzać poziom witaminy B12?
Zapotrzebowanie na witaminę B12 zależy od wieku i stanu fizjologicznego. Największe jest u kobiet w ciąży i karmiących piersią, najmniejsze u niemowląt. Najbardziej na jej niedobory narażone są osoby starsze, nadużywające alkoholu, cierpiące na zaburzenia wchłaniania, stosujące niektóre leki, osoby po zabiegach operacyjnych przewodu pokarmowego, a także będące na diecie roślinnej, czyli weganie i wegetarianie.
Niedobór witaminy B12 – przyczyny i objawy
Wśród najczęstszych przyczyn występowania niedoborów witaminy B12 wskazuje się:
- niewłaściwą dietę i błędy żywieniowe;
- anoreksję;
- zaburzenia wchłaniania;
- chorobę alkoholową;
- przyjmowanie niektórych leków;
- zakażenie Helicobacter Pylori;
- choroby pasożytnicze, np. zarażenie tasiemcem;
- operacje w obrębie układu pokarmowego;
- anemię złośliwą, czyli autoimmunologiczną chorobę Addisona-Biermera;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego;
- zespół Zollingera i Ellisona;
- wady wrodzone, takie jak niedobór czynnika wewnętrznego Castle’a, niedobór transkobalaminy czy zespół Imerslund-Gräsbecka.
Niedobór witaminy B12 może dawać szerokie spektrum objawów. Najczęstszym z nich jest anemia (niedokrwistość megaloblastyczna) przejawiająca się osłabieniem organizmu, zawrotami i bólami głowy, problemami z koncentracją, dusznością, przyspieszoną akcją serca czy bladym lub bladożółtym odcieniem skóry. Niedobór witaminy B12 może dawać również objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak pieczenie i zaczerwienienie języka, utrata apetytu i spadek wagi, mdłości, zaparcia lub biegunki, zaburzenia smaku. Ze strony układu nerwowego niedobór kobalaminy może się manifestować mrowieniem w palcach, drętwieniem rąk i nóg, zaburzeniami zmysłu słuchu, wzroku, węchu i czucia, obniżoną koordynacją ruchową i zaburzeniami chodu, problemami z oddawaniem moczu, a także impotencją u mężczyzn. Część osób z niedoborem witaminy B12 może mieć objawy w postaci wahania i obniżenia nastroju, stanów depresyjnych czy problemów z zapamiętywaniem. Mogą pojawić się także problemy ze skórą, przebarwienia na paznokciach, łamliwość i wypadanie włosów.
Nadmiar witaminy B12
To stan, który zdarza się rzadko. Witamina B12 rozpuszcza się w wodzie, więc jej nadmiar usuwany jest z organizmu wraz z moczem i potem.
Zbyt wysoki poziom witaminy B12 w organizmie może wystąpić wskutek jej nadmiernej suplementacji. Wówczas jednym z efektów ubocznych może być reakcja alergiczna, a u niektórych osób mogą wystąpić krwawienia z nosa lub suchość warg. U innych osób, choć zdarza się to niezwykle rzadko, nadmiar kobalaminy może powodować pojawienie się trądziku. Dlaczego? Ponieważ nadmierna podaż witaminy B12 powoduje zwiększoną aktywność bakterii żyjących na skórze, które pod jej wpływem zaczynają produkować prozapalne porfiryny, nasilające procesy trądzikowe.
Zaobserwowano także, że w niektórych (bardzo rzadkich) przypadkach długotrwale utrzymujący się w organizmie zbyt wysoki poziom witaminy B12 może skutkować zwiększonym ryzykiem rozwoju zmian nowotworowych. Ponieważ kobalamina wspiera proces podziału komórek, jej nadmiar tworzy idealne środowisko do podziału i wzrostu dla wszystkich komórek, również nowotworowych.
Suplementacja – jaka witamina B12 jest najlepsza
Często zapotrzebowanie na witaminę B12 jest wyższe niż jej ilość, którą możemy dostarczyć organizmowi wraz z pożywieniem. Wówczas warto rozważyć jej suplementację, która oczywiście powinna być poprzedzona odpowiednimi badaniami i konsultacją lekarską. Dobrze sprawdzą się preparaty doustne, ponieważ jednak wchłanianie witaminy B12 nie jest procesem prostym, warto zwrócić uwagę, jaką dawkę kobalaminy one zawierają. Wchłanianie witaminy B12 zwiększa przyjmowanie jej z kwasem foliowym, wapniem, witaminą B6 i biotyną.
Działanie witaminy B12 upośledza alkohol, kawa lub herbata, dlatego najlepiej popijać ją wodą. Lepiej też nie przyjmować kobalaminy razem z witaminą C, ponieważ ogranicza ona jej przyswajanie. Najlepiej między przyjęciem jednej i drugiej witaminy zachować 2-godzinną przerwę.
Nie wolno także łączyć witaminy B12 z niektórymi lekami, ponieważ mogą ograniczać jej wchłanianie lub może dojść do niepożądanych interakcji z zawartymi w nich substancjami. Na jakie leki uważać? Na metforminę stosowaną w leczeniu cukrzycy i insulinooporności, inhibitory kwasu żołądkowego, kwas p-aminosalicylowy stosowany w leczeniu problemów trawiennych i kolchicynę stosowaną w leczeniu dny moczanowej.
Kiedy poziom witaminy B12 we krwi jest krytycznie niski lub jej niedobór wynika z powodu choroby, wówczas podaje się ją w postaci zastrzyków domięśniowych. Tę metodę stosuje się również u osób, u których występują zaburzenia wchłaniania i doustne podawanie witaminy B12 nie przynosi oczekiwanych rezultatów.
Źródła:
https://diag.pl/pacjent/artykuly/rola-witaminy-b12-w-organizmie-co-warto-o-niej-wiedziec/
https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63297,witamina-b12
https://vitabuerlecithin.pl/poradnik/witamina-b12-fakty-i-mity/
https://jutromedical.com/twoje-zdrowie/co-leczymy/niedobor-witaminy-b12
https://wegecentrum.pl/2020/10/20/suplementacja-b12-a-tradzik/
https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/wysoki-poziom-witaminy-b12-a-choroby-nowotworowe/