blog medyczny

Czym jest stan przedcukrzycowy?
27
Cze
27 Cze 2024
Czym jest stan przedcukrzycowy?

Stan przedcukrzycowy – co to jest? 

Jak sama nazwa wskazuje, stan przedcukrzycowy to „preludium” do pełnoobjawowej cukrzycy typu 2. Stężenie glukozy we krwi jest już wtedy stale podwyższone, ale jeszcze nie na tyle wysokie, by mówić o cukrzycy. 

Stan przedcukrzycowy charakteryzuje się:

  • występowaniem nieprawidłowej glikemii na czczo (IFG, ang. impaired fasting glucose), czyli w przedziale 100–125 mg/dl; 

i/lub

  • nieprawidłową tolerancją glukozy (IGT, ang. impaired glucose tolerance), czyli glikemią w przedziale 140–199 mg/dl w drugiej godzinie testu obciążenia glukozą (OGTT, ang. oral glucose tolerance test). 

Stan przedcukrzycowy jest sygnałem ostrzegawczym od organizmu, że przestaje sobie radzić z metabolizmem glukozy. Na szczęście jest on odwracalny i jeśli wykryje się go stosunkowo wcześnie, a także wdroży odpowiednie leczenie, to szanse na zapobiegnięcie cukrzycy i jej powikłaniom znacząco rosną. 

Czym grozi stan przedcukrzycowy? 

Stan przedcukrzycowy to zaburzenie, a nie choroba, jednak nie należy go lekceważyć. Jak już wiemy od stanu cukrzycowego do cukrzycy typu 2 jest bardzo krótka droga. U osób z IFG roczne ryzyko wystąpienia cukrzycy jest 5-krotnie większe, a u osób z IGT 6-krotnie większe niż u osób z prawidłową tolerancją glukozy. Jeśli te dwa czynniki wystąpią razem – ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w porównaniu z osobami zdrowymi wzrasta aż 12-krotnie. Ponadto stan przedcukrzycowy zwiększa ryzyko rozwoju chorób serca, udaru mózgu, utraty wzroku, nowotworów, a nawet demencji. 

Co sprzyja powstawaniu stanu przedcukrzycowego?

Do rozwoju stanu przedcukrzycowego przyczyniają się m.in. takie czynniki jak: 

  • nadwaga i otyłość;
  • nieprawidłowa dieta bogata w cukry proste i produkty przetworzone;
  • siedzący tryb życia;
  • nadciśnienie tętnicze;
  • palenie papierosów;
  • występowanie cukrzycy wśród najbliższych członków rodziny;
  • cukrzyca ciążowa;
  • zespół policystycznych jajników (PCOS)
  • bezdech senny;
  • wiek.

Stan przedcukrzycowy – objawy

W większości przypadków stan przedcukrzycowy nie daje objawów lub są one na tyle niecharakterystyczne, że łatwo pomylić je z objawami innych dolegliwości. Co powinno nas zaniepokoić?  

  • nadmierna senność;
  • chroniczne zmęczenie;
  • wzmożone pragnienie;
  • zwiększony apetyt;
  • częste oddawanie moczu;
  • problemy ze wzrokiem. 

Powyższe symptomy, a także nieprawidłowe wyniki stężenia glukozy, są jasnym sygnałem, że pora udać się do lekarza – diabetologa lub najlepiej diabetologa-endokrynologa. 

Stan przedcukrzycowy – diagnostyka i leczenie 

Wiemy już, że podstawowymi badaniami, które należy wykonać w kierunku diagnostyki stanu przedcukrzycowego, są stężenie glukozy na czczo oraz doustny test tolerancji glukozy. Ostatnim krokiem diagnostyki jest badanie HbA1C, czyli tak zwana hemoglobina glikowana, która obrazuje średnie stężenie glukozy we krwi w ostatnich 2–3 miesiącach. Na stan przedcukrzycowy wskazują wyniki mieszczące się w granicach wartości 5,7–6,4%. 

Co jeśli wyniki jasno wskazują na stan przedcukrzycowy? Należy niezwłocznie wdrożyć odpowiednie leczenie, którego celem jest zapobiegnięcie rozwojowi cukrzycy typu 2 i jej powikłaniom. Stan przedcukrzycowy można cofnąć i kluczową rolę odgrywa tu modyfikacja stylu życia, która – zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego – powinna obejmować zmianę diety, redukcję masy ciała oraz zwiększenie aktywności fizycznej. 

Dieta powinna być niskokaloryczna i dostosowana do wieku, aktualnej masy ciała oraz aktywności fizycznej danej osoby, ponadto powinna być bogata w błonnik i oparta na żywności o niskim indeksie glikemicznym. Zaleca się spożywanie dużych ilości surowych warzyw i owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, tłuszczów roślinnych, chudego mięsa, czy ryb. Wskazana jest eliminacja wysokoprzetworzonej żywności (np. fast-foodów), cukrów prostych (np. dżemów, miodów, słodyczy, gazowanych słodzonych napojów), potraw smażonych, alkoholu. Należy także ograniczyć sól. Zaleca się spożywanie 5 posiłków dziennie, w regularnych odstępach co 3 godziny, bez podjadania między nimi. Potrawy powinny być duszone, gotowane na parze lub w wodzie. Jak potwierdzają badania, u osób ze stanem przedcukrzycowym obniżenie masy ciała już o 5%  zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę o ponad połowę. Wsparciem w zmianie nawyków żywieniowych może być konsultacja u dietetyka, który opracuje odpowiednią dietę dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta. 

Równie ważna jak dieta jest aktywność fizyczna – należy ją wprowadzać stopniowo aż do osiągnięcia minimum 150 minut tygodniowo. Ćwiczenia trzeba wykonywać regularnie, zachowując przerwy nie dłuższe niż 2 dni. Rodzaj sportu należy dostosować do własnych możliwości i upodobań – można spacerować, uprawiać nordic walking, jeździć na rowerze, pływać, ćwiczyć jogę lub pilates. Ważne by aktywność fizyczna sprawiała radość i dawała satysfakcję, a nie była przykrym obowiązkiem. 

U osób ze zwiększonym ryzykiem rozwoju cukrzycy oraz tych, u których zmiana stylu życia nie przyniosła oczekiwanych rezultatów, wdraża się leczenie farmakologiczne. Najczęściej zaleca się stosowanie metforminy, która poprawia glikemię i zmniejsza masę ciała. Przed jej zastosowaniem konieczna jest konsultacja z diabetologiem. 

Stan przedcukrzycowy w ciąży 

Stan przedcukrzycowy może się rozwinąć także u kobiet ciężarnych, ze względu na zachodzące w trakcie ciąży zmiany metaboliczne w organizmie. Normy wskazujące na stan przedcukrzycowy u ciężarnych są takie same jak u pozostałych osób, podobnie ma się sytuacja z zaleceniami żywieniowymi – dieta kobiet ciężarnych nie różni się od ogólnych zaleceń dietetycznych dla osób zmagających się z podwyższonym stężeniem glukozy we krwi.

Co jeszcze można zrobić, by zapobiec rozwojowi stanu przedcukrzycowego w cukrzycę? 

Dieta, ruch i redukcja masy ciała to podstawa, ale by zapobiec rozwojowi stanu przedcukrzycowego w cukrzycę można jeszcze: 

  • zadbać o właściwy wypoczynek i dobry sen, który pozwala utrzymać glikemie na odpowiednim poziomie. Spanie mniej niż 5 godzin dziennie zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy;
  • rzucić palenie, które zwiększa ryzyko cukrzycy nawet o 30–40%;
  • unikać leków o działaniu diabetogennym (zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy);
  • regularnie wykonywać badania przesiewowe: raz w roku u osób z grupy ryzyka (osoby otyłe lub z nadwagą, obciążone genetycznie cukrzycą, prowadzące siedzący tryb życia, z chorobami układu krążenia, nadciśnieniem tętniczym, kobiety z zespołem policystycznych jajników oraz te, które urodziły dziecko o masie ciała powyżej 4 kg) oraz raz na 3 lata u osób po 45. roku życia, u których nie występują dodatkowe czynniki ryzyka. 

Podsumowanie

Stan przedcukrzycowy sam w sobie nie jest chorobą, ale może prowadzić do jej rozwoju. Osoby, u których on występuje, bardziej niż inne, narażone są na cukrzycę typu 2. Zdiagnozowanie stanu przedcukrzycowego to sygnał ostrzegawczy od organizmu, który powinien stać się impulsem do wykonania niezbędnych badań i modyfikacji stylu życia. Nawet najmniejsza zmiana w dotychczasowym trybie życia może wyhamować progres stanu przedcukrzycowego, radykalne zmiany – mogą doprowadzić do jego całkowitego cofnięcia. 

Źródła:

© 2024 by Centrum Medyczne Babka Medica-ginekolog, endokrynolog, prowadzenie ciąży, antykoncepcja-Warszawa . Wszelkie prawa zastrzeżone