Polipy w nosie – co to? 

Polipy w nosie to nienowotworowe, bezbolesne zmiany rozrostowe na błonie śluzowej nosa i zatok przynosowych. Najczęściej występują w miejscu ujścia zatok przynosowych do jam nosa. Mogą występować pojedynczo lub mnogo, jednostronnie lub dwustronnie. Ze względu na budowę wyróżnia się 3 rodzaje polipów w nosie: 

• obrzękowe – ten rodzaj występuje u 50–60% pacjentów, rozrost zbudowany jest z obrzękniętej tkanki łącznej, zmiany nie dotyczą błony śluzowej;
• gruczołowe – ten rodzaj występuje u około 30% pacjentów; obrzęknięta tkanka łączna zawiera torbiele i gruczoły;  
• mieszane – ten rodzaj występuje u około 10% pacjentów, zmiany zbudowane są z rdzenia łącznowłóknistego nacieczonego przez monocyty i makrofagi. 

Jako odrębną jednostkę chorobową traktuje się polip choanalny, wyrastający z zatoki szczękowej w kierunku jamy nosowej i gardła. Jest on konsekwencją przewlekłego stanu zapalnego w zatoce szczękowej. 

Jak wyglądają polipy w nosie? 

Polipy w nosie to miękkie, ruchome i podatne na ucisk guzki, kształtem przypominające krople wody lub kiście winogron. Mają białoszare lub białożółtawe zabarwienie, niekiedy mogą być pokryte ropną wydzieliną. 

Jakie są przyczyny powstawania polipów w nosie? 

Nie do końca wiadomo, co jest przyczyną powstawania polipów w nosie. Znane są jednak czynniki, które sprzyjają ich rozwojowi i są to: 

• przewlekłe stany zapalne błony śluzowej nosa i zatok;
• obniżona odporność; 
• predyspozycje genetyczne;
• zespół nieruchomych rzęsek (nieruchome rzęski nie biorą udziału w usuwaniu śluzu, który zaczyna zalegać w zatokach, gęstnieć, tworząc w ten sposób idealne warunki do rozwoju bakterii). 

Polipy często współwystępują z innymi chorobami, takimi jak: 

• astmaoskrzelowa i astma aspirynowa (reakcja alergiczna na aspirynę bądź inne niesterydowe leki przeciwzapalne);
• alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry (AZS), alergiczne grzybicze zapalenie zatok;
• mukowiscydoza (zagęstnia wydzielinę błon śluzowych);
• EGPA, czyli eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (dawniej znana jako zespół Churga-Strauss). 

Jeśli polipy związane są z astmą oskrzelową, mówimy wtedy o tzw. polipach eozynofilowych. Natomiast polipy neutrofilowe związane są ze stanem zapalnym nosa i zatok. 

Polipy w nosie – objawy 

Objawy polipów w nosie różnią się w zależności od ich wielkości. Małe polipy mogą pozostać niezauważone i nie dawać żadnych objawów. Większe mogą powodować szereg dolegliwości o różnej intensywności. Pacjenci z polipami w nosie najczęściej uskarżają się na uczucie niedrożnego i zatkanego nosa. Ponadto wśród objawów można wymienić: 

• trudności w oddychaniu;
• oddychanie przez usta i mówienie przez nos;
• ból wnętrza nosa;
• zaburzenia węchu i upośledzenie smaku;
• kichanie;
• krwawienia z nosa;
• wyciek ropnej, wodnistej wydzieliny;
• spływanie wydzieliny z nosa po tylnej ścianie gardła;
• chrapanie i bezdech nocny (może powodować zagrożenie życia);
• nawracające infekcje górnych dróg oddechowych;
• ból głowy lub zębów związany z zablokowaniem ujścia zatok;
• nos u osób z polipami może być szerszy.

Polipy w nosie – diagnoza 

Z objawami polipów w nosie należy udać się do laryngologa, który przeprowadzi szczegółowy wywiad i specjalistyczne badania. 

Podczas wizyty laryngolog może wykonać rynoskopię przednią – jest to nieinwazyjna metoda badania nosa przy użyciu wziernika, pozwalająca na ocenę przedniej ściany jamy nosowej. W przypadku dużych polipów już to badanie jest wystarczające do postawienia diagnozy. 

Mniejsze polipy łatwiej rozpoznać dzięki badaniu endoskopowemu, czyli fiberoskopii. Badanie to polega na włożeniu do nosa w znieczuleniu miejscowym niewielkiego endoskopu, na którym umieszczona jest kamerka. Fiberoskopia pozwala na ocenę wnętrza nosa i zatok. U dorosłych podczas badania stosuje się endoskop sztywny, u dzieci – giętki. 

Pomocna w diagnostyce polipów w nosie jest także tomografia komputerowa. Jest to badanie obrazowe, które pozwala określić rozmiar i lokalizację głębiej położonych polipów. Tomografia komputerowa pozwala także na ocenę stanu błony śluzowej oraz tego, czy zmiana ma charakter nowotworowy. Jeśli u pacjenta występują polipy jednostronne, konieczne może okazać się wykonanie biopsji w celu wykluczenia zmian nowotworowych lub grzybiczego zapalenia zatok. 

Jeśli lekarz podejrzewa, że przyczyną polipów w nosie jest alergia, może zlecić testy alergiczne, które pozwolą na identyfikację alergenów, powodujących reakcję alergiczną. Badanie krwi pozwoli zaś na ocenę stężenia witaminy D, której niedobór zwiększa ryzyko rozwoju polipów w nosie. 

Polipy w nosie – leczenie 

Celem leczenia jest zmniejszenie rozmiarów polipów w nosie lub ich eliminacja. 

Jeśli przyczyną polipów jest przewlekłe zapalenie zatok lub infekcja bakteryjna, stosuje się antybiotykoterapię. Jeśli problemem jest alergia, stosuje się leki przeciwhistaminowe lub sterydy, które powodują obkurczanie polipów. W tym przypadku zaleca się także unikania kontaktów z alergenami. Jeśli powyższe metody nie przynoszą oczekiwanych efektów – lekarz może podjąć decyzję o operacyjnym usunięciu polipów. 

Usuwanie polipów z nosa 

Zabieg usuwania polipów w nosie w terminologii medycznej określa się polipektomią. Wykonuje się ją tylko wtedy, kiedy leczenie farmakologiczne zawodzi, a obecność polipów powoduje duży dyskomfort i grozi poważnymi powikłaniami zdrowotnymi. 

Jedną z metod polipektomii jest funkcjonalna endoskopowa operacja zatok (FESS, z ang. Functional Endoscopic Sinus Surgery). Pozwala ona na precyzyjne usunięcie wszystkich zmian przy pomocy endoskopu optycznego, a także na poszerzenie ujścia zatok, co ułatwia wentylację oraz przywraca prawidłową drożność. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym, nie pozostawia widocznych blizn, ponieważ jest wykonywany wewnątrz nosa. Metoda FESS jest mniej inwazyjna niż tradycyjna chirurgia, która wymaga cięcia i dostępu zewnętrznego, co wiąże się z dłuższym czasem rekonwalescencji. 

Polipy w nosie można usunąć także za pomocą lasera. Jest to metoda stosowana raczej przy niewielkich zmianach, powoduje mniejsze krwawienie i uszkodzenie tkanek. 

Należy jednak wiedzieć, że skuteczność metod chirurgicznych jest ograniczona, ponieważ polipy w nosie mają tendencję do nawracania.

Po operacyjnym usunięciu polipa wycięty materiał powinien zostać skierowany do badania histopatologicznego w celu wykluczenia zmian nowotworowych. 

Polipy w nosie – profilaktyka  

Największą rolę w profilaktyce polipów w nosie odgrywa odpowiednia higiena oraz nawilżanie powietrza. Należy unikać podrażnień nosa i błon śluzowych, a wszystkie nieżyty nosa oraz stany zapalne zatok niezwłocznie leczyć. Osoby ze stwierdzoną alergią powinny unikać kontaktu z alergenami. Wśród domowych metod pomocna może być irygacja nosa solą fizjologiczną lub inhalacje, które pozwolą rozrzedzić śluz, usunąć jego nadmiar oraz złagodzić podrażnienie błony śluzowej nosa. 

Nieleczone polipy w nosie – powikłania 

Polipy w nosie same w sobie nie są groźne, jednak nieleczone mogą przyczynić się do występowania poważnych problemów. Jednym z niebezpieczniejszych powikłań jest bezdech senny, który wiąże się z rozwojem nadciśnienia tętniczego, zaburzeniami rytmu serca, a nawet bezpośrednim zagrożeniem życia. Ponadto polipy w nosie powodują zaostrzenie astmy oddechowej, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych i choroby zatok. Ponieważ polipy w nosie zaburzają prawidłowy przepływ powietrza przez nos, mogą utrudniać aktywność fizyczną. W rzadkich przypadkach polipy mogą powodować stany zapalne oczodołów (konsekwencją może być utrata wzroku), zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych, czy zakrzepicę żył w obrębie zatok.