Cukrzyca u dziecka- rozpoznanie i leczenie

Twoje dziecko jest senne, zmęczone, rozdrażnione, często korzysta z toalety i odczuwa silne pragnienie? Uwaga! – to mogą być objawy cukrzycy, którą Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) uznała za epidemię XXI wieku. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na cukrzycę choruje około 422 milionów ludzi na całym świecie i prognozuje się, że w najbliższych latach liczba ta będzie rosnąć. Niestety na rozwój cukrzycy coraz częściej narażone są dzieci. A jak alarmuje WHO choroba ta jest jedną z 10 głównych przyczyn zgonów na całym świecie. Jak rozpoznać objawy cukrzycy u dziecka? Jak ją leczyć? I co najważniejsze – co zrobić, by do rozwoju tej choroby u dziecka nie dopuścić?

Czym jest cukrzyca?

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, która objawia się wysokim stężeniem glukozy we krwi. Oznacza to, że cukier, który jest źródłem energii dla komórek, nie może dostać się do ich wnętrza i zbyt długo krąży we krwi. Stan ten wynika z faktu, że organizm nie jest w stanie wytwarzać insuliny – czyli hormonu, którego zadaniem jest obniżenie poziomu glukozy we krwi – lub wytworzoną insulinę wykorzystuje w sposób nieprawidłowy.

Rodzaje cukrzycy u dzieci

• Cukrzyca typu I, zwana insulinozależną, cukrzyca młodzieńczą lub cukrzycą insulinożerną, to najczęściej diagnozowany typ cukrzycy u dzieci i młodzieży. Jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym i wynika z nieprawidłowo funkcjonującego układu odpornościowego u dziecka, który w tym przypadku atakuje i niszczy komórki trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. A zatem cukrzyca typu I wynika z niedoboru lub całkowitego braku insuliny. Nie wiadomo, jakie są przyczyny pojawienia się cukrzycy typu I, może ona wynikać z predyspozycji genetycznych, ale nie musi. Może dotknąć każdego, nawet osoby szczupłe i prowadzące zdrowy styl życia. Cukrzyca typu I nie mija wraz z wiekiem i towarzyszy choremu już do końca życia.

• Cukrzyca typu II, zwana także cukrzycą nabytą, to typ cukrzycy diagnozowany najczęściej u osób dorosłych, jednak obserwuje się wzrost zachorowań również wśród dzieci, przypadki cukrzycy typu II występują już nawet u dzieci w wieku 10–12 lat. Główną przyczyną cukrzycy typu II jest nadwaga i otyłość, wynikająca z niezdrowego i siedzącego stylu życia, co w konsekwencji prowadzi do insulinooporności, czyli zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę, a to oznacza, że organizm produkuje insulinę, ale na nią nie reaguje. Cukrzycy typu II u dzieci można jednak zapobiegać.

Jak rozpoznać objawy cukrzycy u dziecka?

Cukrzyca typu I u dziecka zaczyna się nagle, a jej objawy nasilają się z dnia na dzień. Najczęściej są to:

• wzmożone pragnienie,

• częste oddawanie moczu i nocne moczenie,

• spadek masy ciała,

• zapach acetonu z ust (przypominający fermentujące owoce),

• narastające zmęczenie, rozdrażnienie, senność;

• rozmyte widzenie,

• zajady w kącikach ust,

• zapadnięte gałki oczne, sucha skóra i śluzówka.

Cukrzyca typu II przebiega łagodniej, czasem nawet bezobjawowo. U dzieci obserwuje się wówczas:

• świąd skóry i problem z gojeniem się ran,

• nawracające infekcje,

• napady głodu,

• rozdrażnienie,

• zmęczenie i senność.

Nie należy lekceważyć powyższych objawów, coś Cię niepokoi – reaguj! Zgłoś się z dzieckiem do lekarza pediatry, który poprowadzi diagnostykę oraz skieruje do diabetologa, jeśli stan zdrowia będzie tego wymagał.

Cukrzyca u dzieci – diagnoza

Poza wstępnym wywiadem rozpoznanie cukrzycy u dziecka będzie wymagało badań laboratoryjnych oceniających poziom cukru we krwi. Za prawidłowy poziom cukru we krwi u dzieci uważa się wartości 70–100 mg/dl na czczo oraz 70-140 mg/dl po posiłku. Odmienne wartości mogą oznaczać cukrzycę.

Badania, które należy wykonać, by rozpoznać cukrzycę, to:

• glikemia przygodna – badanie można wykonać o dowolnej porze dnia, bez względu na spożyty posiłek. Za niepokojący uznaje się wynik przekraczający wartość 200 mg/dl;

• glikemia na czczo – badanie wykonuje się rano po przynajmniej 8 godzinnej przerwie w jedzeniu, należy je wykonać dwukrotnie. Cukrzyca jest rozpoznawana jeśli wyniki przekroczą wartość 126 mg/dla;

• doustny test tolerancji glukozy, tzw. OGTT (tzw. krzywa cukrowa) – to badanie wykonuje się na podstawie skierowania od lekarza, polega na spożyciu roztworu glukozy i ocenie jej poziomu we krwi w odpowiednich odstępach czasu. Wynik powyżej 200 mg/dl po 2 godzinach od spożycia roztworu glukozy wskazuje na cukrzycę. Testu OGTT nie wykonuje się, jeśli cukrzycę można rozpoznać na podstawie glikemii przygodnej lub glikemii na czczo.

Pomocne w diagnostyce cukrzycy dziecięcej może być oznaczenie stężenia insuliny we krwi na czczo, które prawidłowo nie powinno przekraczać 10 mU/ml.

Jak leczyć cukrzycę u dzieci?

Leczenie cukrzycy u dziecka zależy od tego, z jakim jej typem mamy do czynienia.

Cukrzyca typu I wymaga podawania do końca życia insuliny w formie zastrzyków lub zastosowania pompy insulinowej.

Cukrzyca typu II wymaga zmiany stylu życia, diety oraz zrzucenia zbędnych kilogramów. Proces ten wspierany jest leczeniem farmakologicznym, który polega na podawaniu leków obniżających poziom glukozy we krwi. Jeśli nie przynosi to oczekiwanych rezultatów, wówczas wdraża się insulinoterapię.

W obu przypadkach najważniejsze jest utrzymanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi. W związku z tym rodzice dzieci chorujących na cukrzycę powinni zaopatrzyć się w glukometr, pozwalający na zmierzenie stężenia glukozy z krwi pobranej z palca.

Dieta dzieci chorych na cukrzycę

Niebagatelne znaczenie w leczeniu cukrzycy u dzieci ma odpowiednio zbilansowana dieta i zmiana nawyków żywieniowych. Poniżej kilka ważnych zasad:

• posiłki powinny być spożywane regularnie, w niewielkich odstępach czasu;

• należy wykluczyć z menu cukry proste, czyli białe pieczywo, ciasta, ciastka, przetworzoną żywność (m.in. słodzone jogurty, napoje, deserki, płatki śniadaniowe), ale również miód, czy arbuzy;

• należy wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym, które nie powodują nagłych wyrzutów insuliny (ryby, świeże warzywa, naturalne przetwory mleczne);

• należy wprowadzić do diety produkty bogate w błonnik, który spowalnia wchłanianie glukozy i stabilizuje poziom stężenia cukru we krwi (tłuste ryby, chude mięso, nabiał).

Czy cukrzyca u dziecka jest groźna?

Cukrzyca jest bardzo groźną chorobą w każdym wieku. Nieleczona może doprowadzić do wielu powikłań, które znacząco mogą wpłynąć na jakość życia dziecka. Cukrzyca uszkadza naczynia krwionośne, co znów prowadzi do innych chorób m.in. kończyn dolnych (stopa cukrzycowa), uszkodzenia nerek, oczu, czy nerwów. Ponadto grozi kwasicą ketonową, hipoglikemią, a nawet śpiączką cukrzycową.

Cukrzyca dziecięca – jak jej zapobiegać?

Cukrzyca jest chorobą nieuleczalną, a zapobiegać można jedynie cukrzycy typu II, która jest konsekwencją niezdrowego trybu życia. Co zatem może zrobić rodzić, by ustrzec swoje dziecko przed tą chorobą?

• Zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej, wspieraj jego sportowe pasje, nie zwalniaj z lekcji wychowania fizycznego. Bądź dla niego wzorem – jeśli Ty nie ćwiczysz, dlaczego ma to robić Twoje dziecko?

• Dbaj o dobre nawyki żywieniowe i odpowiednią ilość wypijanej wody. Posiłki muszą być spożywane regularnie, dziecko nie może być ani przejedzone, ani przegłodzone. Unikaj przetworzonej żywności, słonych i słodkich przekąsek. Wprowadzaj do diety dziecka produkty pełnoziarniste.

• Regularnie monitoruj stan zdrowia swojego dziecka i wykonuj zalecane bilanse zdrowia.

• Edukuj siebie i swoje dziecko na temat choroby, rozmawiaj z nim, wspieraj w chorobie. Im więcej wiecie o cukrzycy, tym lepiej będziecie umieli sobie z nią poradzić na co dzień.