Kiła w ciąży

Kiła to najczęściej diagnozowana w Polsce choroba zakaźna przenoszona drogą płciową. Jak pokazują statystyki Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH do końca III kwartału 2023 roku odnotowano ponad 2500 przypadków tej choroby, w tym – 5 przypadków kiły wrodzonej u dzieci. W 50% przypadków kiła przebiega bezobjawowo, dlatego wiele osób może nie mieć świadomości, że jest nosicielem tej choroby. Tymczasem kiła, nawet utajona, niesie ze sobą wiele poważnych konsekwencji zdrowotnych. Bardzo niebezpieczna jest dla kobiet w ciąży – może być przyczyną poronienia lub prowadzić do ciężkich powikłań u dziecka. Z tego względu niezwykle istotnym badaniem w ciąży jest badanie WR, czyli tzw. odczyn Wassermanna. Na czym konkretnie polega to badanie, co wykrywa i jak się do niego przygotować? – odpowiadamy w tekście.

Badanie WR w ciąży

Badanie WR, czyli odczyn Wassermanna, to nieskomplikowane badanie serologiczne wykorzystywane w diagnostyce kiły. Pozwala na wykrycie w surowicy krwi obecności przeciwciał skierowanych przeciwko krętkowi blademu, czyli bakterii wywołującej tę chorobę. Kiła, inaczej zwana syfilisem, to choroba weneryczna przenoszona głównie drogą płciową, chociaż możliwe jest zarażenie poprzez pocałunek, jeśli zmiany chorobowe obecne są w jamie ustnej. Występują dwa rodzaje kiły – nabyta i wrodzona. Jeśli kobieta w ciąży jest nosicielką bakterii wywołującej kiłę – mamy do czynienia z kiłą nabytą. Jest ona niezwykle niebezpieczna nie tylko dla kobiety w ciąży, ale również dla jej dziecka. Nieleczona może doprowadzić do przedwczesnego porodu, poronienia, a w skrajnych sytuacjach nawet do śmierci noworodka. Chora matka może także zarazić dziecko – zarówno w życiu płodowym poprzez łożysko, jak również podczas porodu. Wówczas mamy do czynienia z kiłą wrodzoną, która może wywołać u dziecka nieuleczalne zmiany m.in. w układzie nerwowym, kostnym czy krążenia. Badanie WR pozwala zapobiegać kile wrodzonej – szybka diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia zwiększają szanse na urodzenie zdrowego dziecka.

Kiedy wykonać badanie WR w ciąży?

Odczyn Wassermanna to obowiązkowe badanie w ciąży, które każda kobieta powinna wykonać dwukrotnie, nawet jeśli pierwszy wynik wyszedł prawidłowy. Pierwszy raz badanie wykonuje się w I trymestrze ciąży (około 9 – 10 tygodnia), a następnie w III trymestrze (między 33. a 37. tygodniem ciąży). Wynik drugiego badania ciężarna powinna mieć ze sobą podczas porodu – lekarz lub położna przyjmujący poród, muszą mieć pewność, że kobieta nie jest zarażona kiłą, a tym samym nie ma zagrożenia przeniesienia tej choroby na dziecko.

Badanie WR w ciąży – jak się do niego przygotować?

To badanie nie wymaga żadnych wcześniejszych przygotowań – jest szybkie, bezbolesne i całkowicie bezpieczne. Nie trzeba być na czczo, a próbka krwi z żyły łokciowej może być pobrana do analizy o dowolnej porze dnia.

Badanie WR w ciąży – jak interpretować wyniki?

Wynik ujemny badania WR świadczy o tym, że w badanej próbce nie wykryto przeciwciał specyficznych dla krętka bladego, co oznacza, że ciężarna najprawdopodobniej nie choruje na kiłę, jednak nie da się tego w 100% wykluczyć. Fałszywie ujemny odczyn Wassermanna może się zdarzyć przy infekcji HIV lub kiedy badanie zostało przeprowadzone zbyt szybko od momentu zakażenia (tzw. okienko serologiczne).

Wynik pozytywny badania WR świadczy o tym, że w badanej próbce krwi wykryto przeciwciała specyficzne dla bakterii wywołującej kiłę – nasuwa to podejrzenie kiły, jednak nie daje 100% gwarancji, że ciężarna jest nią zakażona. Przyczyną fałszywie dodatniego wyniku odczynu Wassermanna może być inna choroba np. o charakterze autoimmunologicznym. W takim przypadku należy powtórzyć badanie. Jeśli pozytywny wynik się potwierdzi, należy natychmiast rozpocząć leczenie, a ciężarna do końca ciąży powinna pozostać pod kontrolą lekarza.

Pozytywny wynik badania WR – postępowanie

Leczenie kiły w ciąży rozpoczyna się około 20.–24. tygodnia ciąży, ponieważ ten okres uznaje się za najbezpieczniejszy dla dziecka. Podstawową metodą leczenia kobiet w ciąży jest antybiotykoterapia lekami zawierającymi penicylinę, która nie szkodzi ani matce, ani dziecku. W zależności od stopnia zaawansowania choroby leczenie może trwać od 14. do 21. dni.

U niektóry ciężarnych leczenie kiły może wywołać działania niepożądane takie jak gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni lub stawów, skurcze macicy. Objawy te najczęściej są krótkotrwałe i ustępują samoistnie w ciągu 24 – 36 godzin.

Po zakończonym leczeniu, w celu sprawdzenia, czy choroba rzeczywiście została wyleczona, ponownie wykonuje się badanie z krwi w kierunku kiły. Ciężarna chora na kiłę pozostaje pod kontrolą lekarską do końca trwania ciąży.

W przypadku uczulenia ciężarnej na penicylinę, lekarz zaproponuje alternatywną metodę leczenia.

Dziecko chorej na kiłę matki po urodzeniu również może wymagać podania antybiotyku.

Podsumowanie

Badanie WR wykonuje się w diagnostyce kiły i jest to obowiązkowe badanie w ciąży. Pozwala ono zapobiegać kile wrodzonej u noworodka. Nieleczona kiła w ciąży jest poważnym zagrożeniem dla ciężarnej i jej dziecka. Szybko postawiona diagnoza umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia, które zwiększa szanse na urodzenie zdrowego dziecka.