Wirus HCV w ciąży- przyczyny, badania, leczenie

Zakażenie wirusem HCV samo w sobie nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę. Warto jednak wiedzieć, że w trakcie jej trwania nie zaleca się leczenia HCV ze względu na skutki uboczne stanowiące zagrożenie dla nienarodzonego dziecka. Jak w takim razie postępować w przypadku zakażenia wirusem HCV w ciąży? Jakie badanie wykrywa HCV i kiedy przyszłe mamy powinny je wykonać? Zapraszamy do lektury.

HCV – co to?

Wirus HCV (z ang. Hepaticis C Virus) został zidentyfikowany całkiem niedawno, bo dopiero w 1989 roku, przez zespół badaczy pod kierownictwem Michaela Houghtona, Harveya J. Altera i Charlesa Rice’a, którzy w 2020 roku za swoje odkrycie otrzymali Nagrodę Nobla. Jest to to maleńki i niezwykle groźny wirus wywołujący zapalenie wątroby typu C (WZW C), popularnie zwane żółtaczką typu C. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na świecie jest aż 170-180 mln osób zakażonych wirusem zapalenia wątroby C, co stanowi około 3% populacji.

Zakażenie HCV rozwija się bardzo powoli i zwykle przebiegabezobjawowo. Jeśli już pojawią się objawy, są one niespecyficzne i najczęściej w pierwszym okresie zarażenia są to: wzdęcia, utrata apetytu, przewlekłe zmęczenie, objawy grypopodobne, bolesny ucisk w okolicy wątroby. W większości przypadków zdrowy i silny organizm sam poradzi sobie z wirusem i zwalczy go bez leczenia. Jeśli jednak stanie się inaczej – choroba rozwija się dalej i staje się przewlekła. Nieleczone wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C) może doprowadzić do marskości wątroby, a nawet raka wątrobokomórkowego. Ze względu na niespecyficzne objawy towarzyszące zakażeniu wirusem HCV jest ono niezwykle trudne do rozpoznania na wczesnym etapie choroby, a osoba nim zarażona może nawet nie mieć świadomości, że wirus sieje spustoszenie w jej organizmie.

Jak się można zarazić wirusem HCV?

Najczęściej do zakażenia wirusem HCV dochodzi w wyniku przerwania ciągłości tkanek i kontaktu z krwią osoby zakażonej. To oznacza, że wirusem HCV można się zarazić podczas zabiegów medycznych takich jak: operacje, usuwanie znamion, zabiegi stomatologiczne, pobieranie i transfuzja krwi, dializy, zastrzyki. Ale do zakażenia wirusem HCV może także dojść podczas wykonywania tatuażu, piercingu, akupunktury, w gabinecie kosmetycznym (podczas manicure, pedicure lub przekłuwania uszu), u fryzjera (zranienie nożyczkami lub brzytwą). Wirusem HCV można zarazić się także w zwykłych, codziennych sytuacjach np. używając szczoteczki do zębów lub maszynki do golenia osoby chorej na WZW C. Infekcją HCV grożą także sporty kontaktowe, w których może dojść do zranienia; używanie niesterylnych akcesoriów i igieł podczas podawania narkotyków lub innych środków; praca z materiałem zakaźnym lub osobą chorą na WZW C; udzielanie pierwszej pomocy bez przestrzegania zasad bezpieczeństwa.

Najrzadziej do zakażenia wirusem HCV dochodzi poprzez kontakty płciowe z osobami zakażonymi.

HCV a ciąża

Wirus HCV u ciężarnej nie zwiększa ryzyka poronienia, przedwczesnego porodu, ani wystąpienia u dziecka wad wrodzonych. Istnieje jednak spore ryzyko przeniesienia wirusa HCV z matki na dziecko (zakażenie wertykalne) i wynosi ono około 5-6%. Do transmisji wirusa może dojść wewnątrzmacicznie (ze szczególnym uwzględnieniem okresu okołoporodowego, czyli 2 ostatnich tygodni ciąży), a także podczas samego porodu (bezpośredni kontakt uszkodzonych powłok skórnych dziecka z krwią zakażonej matki), niezależnie od tego, czy jest to poród naturalny, czy przez cesarskie cięcie.

Ryzyko wewnątrzmacicznego zarażenia płodu wzrasta, jeśli matka:

• jest dodatkowo nosicielką wirusa HIV,
• przyjmuje narkotyki w formie iniekcji,
• ma wysoki poziom wiremii (liczbę cząsteczek wirusa w milimetrze krwi).

Badanie HCV w ciąży – kiedy wykonać i jak się do niego przygotować?

Badanie HCV to jedno z podstawowych i obowiązkowych badań, które zleca się ciężarnej już na pierwszej wizycie ginekologicznej. Wykonuje się je w celu sprawdzenia, czy w krwi ciężarnej są przeciwciała anty-HCV. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać – polega ono na pobraniu krwi i można je wykonać o dowolnej porze dnia (ciężarna nie musi być na czczo). Na wyniki zazwyczaj czeka się 1-3 dni, w Babka Medica czas oczekiwania na wynik wynosi 1 dzień. Badanie HCV powinno się wykonać najpóźniej do 10. tygodnia ciąży. Natomiast u kobiet ze zwiększonym ryzykiem zakażenia należy je powtórzyć w 3 trymestrze ciąży.

Badanie HCV w ciąży – wyniki

Anty-HCV ujemny (niereaktywny) – oznacza, że ciężarna nigdy nie miała kontaktu z wirusem HCV, nie jest nim zarażona i nie występuje u niej wirusowe zapalenie wątroby typu C.

Anty-HCV dodatni (reaktywny), czyli pozytywny – oznacza, że ciężarna miała kontakt z wirusem HCV, w efekcie czego jej organizm wytworzył przeciwciała we krwi. Nie świadczy to jednak, że jest chora na wirusowe zapalenie wątroby typu C. Aby potwierdzić pozytywny wynik należy wykonać test na obecność materiału genetycznego wirusa w organizmie kobiety (RNA HCV). Pozwala on skutecznie potwierdzić lub wykluczyć zakażenie. Pozytywny wynik badania RNA HCV świadczy o chorobie – w tym przypadku ciężarna pozostanie pod specjalną opieką, a poród odbędzie się w ośrodku zapewniającym odpowiednią opiekę i diagnostykę dziecku od razu po porodzie.

HPV w ciąży – jak leczyć?

Podczas ciąży nie ma możliwości leczenia WZW typu C. Leki standardowo wykorzystywane przy wirusowym zapaleniu wątroby typu C mają długą listę działań niepożądanych, dlatego w ciąży są przeciwwskazane. Obecnie nie istnieje szczepionka przeciwko WZW typu C, dlatego jedynym sposobem zapobiegania transmisji wirusa HCV z matki na płód jest unikanie zabiegów, które niosą ryzyko mieszania się krwi matki z krwią dziecka. Matkę leczy się dopiero po porodzie.

Ciężarnym, u których potwierdzono zakażenie wirusem HCV, zaleca się:

• szczepienie przeciwko WZW typu A oraz typu B (jeżeli do tej pory nie były zaszczepione);
• unikanie leków i innych środków, które mogą szkodzić wątrobie (np. paracetamolu);
• regularną i dokładną pielęgnację szczoteczki do zębów, maszynki do golenia, cążków do paznokci itp., aby wykluczyć zakażenie krwią;
• stosowanie diety wątrobowej;
• regularne badania enzymów wątrobowych;
• poinformowanie neonatologa obecnego przy porodzie o chorobie matki;
• poinformowanie partnera o niewielkim ryzyku (ok. 5%) zakażenia go wirusem HCV.

Ciężarne z HCV mogą rodzić naturalnie. Wpływ na transmisję wirusa z matki na dziecko ma poziom wiremii w organizmie matki, a nie sposób rozwiązania ciąży. Dlatego nie ma konieczności przeprowadzania cesarskiego cięcia.

Ryzyko transmisji wirusa podczas porodu może być zwiększone w przypadku:

• przedłużającego się porodu (powyżej 6h od odpłynięcia wód płodowych),
• niedokładnego obmycia dziecka z krwi porodowej,
• porodu kleszczowego,
• skaleczenia noworodka,
• inwazyjnego monitorowania noworodka w czasie porodu.

HCV po porodzie – co dalej?

Dzieci kobiet z wirusem HCV przez pierwszy rok życia mogą mieć we krwi przeciwciała przeciwko wirusowi, które nabyły od matek. Ich obecność we krwi nie jest jednoznaczna z chorobą. Należy u takiego dziecka przeprowadzić diagnostykę w kierunku obecności samego wirusa HCV i stopnia jego wiremii.

Dziecko, które podczas ciąży zostało zarażone wirusem HCV, po porodzie pozostanie pod opieką specjalisty, a jego leczenie rozpocznie się dopiero po ostatecznym potwierdzeniu zakażenia wirusem HCV.

Zakażenie matki wirusem HCV nie wyklucza karmienia piersią! Co więcej – obecne w mleku matki przeciwciała dają dziecku ochronę przed wirusem przez cały okres karmienia piersią. W ramach ostrożności na bardzo podrażnione brodawki zaleca się nakładanie kapturków, a w przypadku uszkodzenia piersi należy zaprzestać karmienia nią aż do całkowitego wygojenia.

Dziecko, którego matka jest zarażona wirusem HCV, należy normalnie szczepić zgodnie z kalendarzem obowiązkowych szczepień. Wyjątkiem jest podejrzenie współistnienia zakażenia wirusem HIV.

Jak już było wspomniane – nie ma możliwości leczenia kobiety zarażonej wirusem HCV podczas trwania ciąży, dlatego warto wykonać bandanie na HCV jeszcze przed poczęciem dziecka. Wykrycie zakażenia HCV przed ciążą pozwoli na wprowadzenie szybkiej i skutecznej terapii przeciwwirusowej. A to znów pozwoli przyszłej mamie przejść przez czas ciąży komfortowo i bez niepotrzebnego stresu o siebie i nienarodzone dziecko.