Czym jest SIBO?
Co to jest SIBO?
W jelitach zdrowego człowieka panuje eubioza, czyli równowaga flory bakteryjnej. Naturalne jest, że większa liczba bakterii występuje w jelicie grubym, podczas gdy w jelicie cienkim jest ich niewiele. Gdy zbyt wiele bakterii rozwija się w jelicie cienkim lub przedostają się tam bakterie naturalnie bytujące w jelicie grubym, równowaga ta zostaje zaburzona. Stan ten nazywany jest zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, czyli SIBO (z ang. small intestinal bacterial overgrowth). Skutkiem SIBO są różne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie.
Jakie są objawy SIBO?
Najczęstszym objawem SIBO są:
- wzdęcia;
- przewlekła biegunka (wodnista lub tłuszczowa);
- nudności;
- bóle brzucha;
- uczucie pełności w jamie brzusznej;
- zaparcia;
- bóle głowy;
- zmęczenie;
- utrata masy ciała i niedożywienie;
- obrzęki będące skutkiem niedoboru białka;
- niedobory witamin i składników mineralnych:
- witaminy A, które skutkują zmianami skórnymi i zaburzeniami widzenia (tzw. kurzą ślepotą);
- witaminy B12 i żelaza, które skutkują anemią i zaburzeniami neurologicznymi;
- witaminy D i wapnia, które skutkują osłabieniem kości, osteoporozą, tężyczką;
- witaminy K, które skutkują tendencją do krwawień i siniaków;
- witaminy E, które skutkują utrudnionym gojeniem się ran.
SIBO – przyczyny
Ryzyko wystąpienia SIBO zwiększają:
- nieprawidłowości anatomiczne jelit (zrosty, przetoki, zwężenia);
- przebyte operacje w obrębie jamy brzusznej;
- zaburzenia perystaltyki jelit, charakterystyczne w przebiegu takich chorób jak zespół jelita drażliwego (IBS), twardzina układowa, neuropatia cukrzycowa, choroba Parkinsona;
- zaburzenia trawienia występujące w przebiegu zapalenia trzustki, mukowiscydozy;
- zakażenie Helicobacter pylori;
- niedobory odporności;
- podeszły wiek;
- otyłość;
- przewlekły stres;
- zaburzenia PH żołądka związane z przyjmowanie niektórych leków np. opioidów, preparatów hamujących wydzielanie kwasu żołądkowego, leków przeciwbiegunkowych;
- długotrwała antybiotykoterapia;
- choroby autoimmunologiczne;
- choroby przewlekłe np. marskość wątroby, przewlekła choroba nerek, cukrzyca, choroba Leśniowskiego–Crohna, celiakia.
Diagnostyka SIBO
Objawy SIBO są niespecyficzne i mogą występować również w wielu innych chorobach układu pokarmowego. Rozpoznanie SIBO obejmuje wywiad lekarski, badanie fizykalne oraz badania dodatkowe, takie jak:
- badanie laboratoryjne krwi, (morfologia, albumina, kwas foliowy, stężenie żelaza, ferrytyny oraz witamin: A, B12, D, E i K);
- RTG przewodu pokarmowego z kontrastem;
- tomografia komputerowa;
- rezonans magnetyczny;
- endoskopia;
- badanie bakteriologiczne treści pobranej z jelita podczas endoskopii;
- analiza kału pod kątem obecności tłuszczu;
- testy oddechowe (wodorowe i wodorowo-metanowe).
Za najskuteczniejsze badanie uważa się ocenę bakteriologiczną treści pobranej z jelita cienkiego. Ze względu jednak na jego inwazyjność, czasochłonność, niemiarodajność oraz wysokie koszty badanie to wykonuje się rzadko.
Najczęściej stosowaną i najszybszą metodą diagnostyczną w przypadku SIBO jest test oddechowy – wodorowy lub bardziej dokładny wodorowo-metanowy. Badanie to jest nieinwazyjne i polega na pomiarze stężenia wodoru i metanu w wydychanym powietrzu w określonych odstępach czasu po spożyciu roztworu glukozy lub laktulozy. W normalnych warunkach fizjologicznych organizm ludzki nie produkuje tych gazów – powstają one w skutek fermentacji mikrobiologicznej zachodzącej w jelitach z udziałem bakterii (wodór) i archeonów (metan). Podwyższone stężenie wodoru wskazuje na możliwość rozrostu bakteryjnego w jelicie cienkim, metanu zaś na rozrost metanogenów.
Czułość testów oddechowych jest wysoka, jednak aż 30% wyników może być fałszywych z powodu nieprawidłowego przygotowania do badania. Aby zapewnić jak najlepszą miarodajność testu, należy:
- na 4 tygodnie przed badaniem zaprzestać przyjmowania antybiotyków, probiotyków, prokinetyków i leków przeciwzaparciowych (jeśli odstawienie tych ostatnich na 4 tygodnie jest niemożliwe, należy je odstawić przynajmniej tydzień przed badaniem);
- na 4 tygodnie przed badaniem nie wykonywać kolonoskopii;
- na 24 godziny przed badaniem zaprzestać spożywania pokarmów podlegających fermentacji;
- na 12 godzin przed badaniem pozostać na czczo, ograniczyć wysiłek fizyczny oraz zaprzestać palenia tytoniu;
- bezpośrednio przed badaniem umyć zęby i język.
Jak leczyć SIBO?
Leczeniem SIBO zajmuje się gastrolog, gastroenterolog lub internista. Terapia ma na celu znalezienie przyczyny zaburzenia, przywrócenie równowagi flory bakteryjnej oraz zapobieganie nawrotom. Proces ten jest skomplikowany, długotrwały i dostosowany indywidualnie do każdego pacjenta.
Podstawą leczenia SIBO jest antybiotykoterapia, której celem jest zmniejszenie rozrostu bakteryjnego w jelicie cienkim i złagodzenie objawów.
W przypadku nieprawidłowości anatomicznych w budowie przewodu pokarmowego konieczna może być operacja chirurgiczna. Jeśli występują niedobory witamin i minerałów, zaleca się ich suplementację. Nie zaleca się stosowania probiotyków w leczeniu SIBO.
Niektóre badania wskazują, że pomocna w łagodzeniu objawów SIBO może być tzw. dieta low-FODMAP, jest to jednak kwestia dyskusyjna. Dietę tę często wykorzystuje się również w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego. Polega ona na ograniczeniu produktów łatwo fermentujących w jelitach, czyli: fruktozy (występującej głównie w owocach, miodzie, słodyczach), laktozy (produkty mleczne), fruktanów (występujących głównie w pszenicy, czosnku, cebuli), galaktanów (rośliny strączkowe) i polioli (występujących m.in. w ksylitolu i erytrolu). Należy jednak pamiętać, że dieta low-FODMAP jest krótkoterminowa oraz eliminacyjna, a nieodpowiednio skomponowana może doprowadzić do niedoborów żywieniowych. Dodatkowo u niektórych osób z SIBO może nasilać dolegliwości. Dlatego jej wprowadzenie najlepiej skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.
Podsumowanie
SIBO to złożony problem, który wymaga holistycznego podejścia. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie przyczyny, które umożliwi skuteczne leczenie, poprawi jakość życia pacjenta, zapobiegnie nawrotom choroby i przywróci równowagę flory bakteryjnej jelit.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/80685,zespol-rozrostu-bakteryjnego
https://instytut-mikroekologii.pl/skad-bierze-sie-sibo-przyczyny/
https://instytut-mikroekologii.pl/sibo-przerost-flory-bakteryjnej-jelita-cienkiego/
https://www.nowafarmacja.pl/blog/co-warto-wiedziec-o-sibo
https://instytut-mikroekologii.pl/dieta-w-sibo/
https://www.alergia-astma-immunologia.pl/2024_29_2/4_Lepczynska_manuskrypt_1.pdf
https://www.nowafarmacja.pl/blog/co-warto-wiedziec-o-sibo
https://www.termedia.pl/mz/SIBO-gdy-wewnetrzny-odkurzacz-zawodzi,58026.html
https://zdrowegeny.pl/poradnik/sibo?srsltid=AfmBOorTmkq6AuEm-gvEqAMPSSqB8pSUzXK2xnVsfB8uawMwxfj0Kyol
- Jabłkowski, J, Białkowska-Warzecha, A. Jabłkowska, Zespół rozrostu bakteryjnego – SIBO. Jak go diagnozować i leczyć w praktyce lekarza rodzinnego w świetle nowych wytycznych?, „Lekarz POZ”, nr 1/2022, s. 24–36.