Czym jest mięczak zakaźny? 

Mięczaka zakaźnego (z łac. molluscum contagiosum) powoduje wirus MCV. Jest on wysoce zakaźny i należy do tej samej rodziny pokswirusów, co wirus ospy prawdziwej. Zmiany skórne powodują dwa podtypy tego wirusa – MCV I oraz MCV II, przy czym typ pierwszy odpowiada za większość infekcji, zaś MCV II częściej występuje u osób dorosłych, a także u osób zakażonych wirusem HIV. Wirus MCV atakuje wyłącznie komórki naskórka i nie powoduje zakażenia ogólnoustrojowego. Zmiany wywołane wirusem zwykle pojawiają się na skórze, rzadziej na błonach śluzowych. Na mięczaka zakaźnego najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia oraz osoby w przedziale wiekowym 15–29 lat. 

Jak można się zarazić mięczakiem zakaźnym? 

Wśród dzieci do transmisji wirusa najczęściej dochodzi poprzez bezpośredni kontakt ze skórą oraz wydzieliną pochodzącą ze zmian skórnych, a także poprzez korzystanie z tych samych przedmiotów takich jak: ubranie, gąbka, ręcznik, wspólne zabawki w przedszkolu lub żłobku. Wirus mięczaka zakaźnego łatwiej się przenosi, kiedy skóra jest mokra, dlatego zakażeniom sprzyjają kąpiele w basenach publicznych. 

U dorosłych do zakażenia mięczakiem zakaźnym najczęściej dochodzi poprzez kontakt seksualny.  

Na zakażenie mięczakiem zakaźnym szczególnie podatne są osoby z atopowym zapaleniem skóry (AZS) i z obniżoną odpornością (chore na AIDS, leczone onkologicznie lub stosujące leki immunosupresyjne). W grupie ryzyka znajdują się także sportowcy, masażyści oraz osoby pracujące na terenie basenów kąpielowych. 

Choroba skóry wywołana przez wirusa MCV jest do tego stopnia zakaźna, że wystarczy dotknąć dłonią zmiany, a następnie innego miejsca na skórze i już to może spowodować rozsiew zmian na kolejne lokalizacje. Proces ten określany jest autoinokulacją, czyli prościej mówiąc – samozakażeniem. 

Jakie są objawy mięczaka zakaźnego? 

Okres wylęgania choroby trwa od tygodnia do nawet 6 miesięcy, a pierwsze objawy infekcji zazwyczaj pojawiają się po 2–3 miesiącach od zakażenia. Zamiany na skórze zwykle znikają samoistnie w ciągu 6–12 miesięcy. Osoba chora może zarażać przez cały okres utrzymywania się zmian. Dlatego zaleca się by dzieci z mięczakiem zakaźnym nie uczęszczały do placówek aż do pełnego ustąpienia objawów choroby, by nie narażać rówieśników na zakażenie. 

Mięczak zakaźny objawia się występowaniem na skórze charakterystycznych zmian. Są to twarde grudki wypełnione kaszowatą wydzieliną, z pępkowatym wgłębieniem po środku. Ich rozmiary są niewielkie i osiągają średnicę między 1-5 milimetrów. Zmiany te mają gładką powierzchnię i różowo-cielisty kolor, który czasem porównuje się do barwy masy perłowej. Grudkom może towarzyszyć niewielka bolesność i świąd, a wokół nich może pojawić się rumień. 

U dzieci zmiany te najczęściej występują na twarzy, powiekach, kończynach i klatce piersiowej, rzadziej na stopach i dłoniach. Zmiany w okolicach powiek mogą wiązać się z ryzykiem zapaleniem spojówek i rogówki. U dorosłych mięczak zakaźny lokalizuje się na narządach płciowych, w okolicy łonowej, wewnętrznych okolicach ud, na podbrzuszu i pośladkach.

Zmiany skórne powodowane przez mięczaka zakaźnego mogą występować pojedynczo, grupowo lub układać się liniowo wzdłuż zadrapań (tzw. pseudoobjaw Koebnera). Grudki mnogie częściej obserwuje się u osób z atopowym zapaleniem skóry, rozsiane – u osób z obniżoną odpornością. 

W przebiegu choroby zmiany skórne stopniowo rosną, finalnie pękają i ulegają samoistnemu zagojeniu. Problematyczna jest jednak wydostająca się z nich treść, która sprzyja rozprzestrzenianiu się wirusa i tworzeniu kolejnych grudek, co powoduje, że czas trwania choroby może się wydłużyć do kilku miesięcy, a nawet lat. 

Mięczak zakaźny – rozpoznanie 

Objawy mięczaka zakaźnego są na tyle charakterystyczne, że lekarz bez problemu jest w stanie ocenić je „gołym okiem” i postawić diagnozę. Jeśli jednak istnieją jakiekolwiek wątpliwości można wycinek skóry lub wyciśniętą ze zmiany wydzielinę przebadać histopatologicznie lub cytologicznie. 

By postawić prawidłową diagnozę należy przeprowadzić także rozpoznanie różnicowe, które polega na rozpoznaniu choroby poprzez wykluczenie innych o podobnych objawach. Mięsaka zakaźnego różnicuje się z prosakami, gruczolakami potowymi, brodawkami zwykłymi (potocznie zwanymi kurzajkami), kłykcinami kończystymi (wywołane zakażeniem wirusa HPV), torbielą gruczołu Meiboma (okolice powiek), czy nowotworami skóry. 

Źle postawiona diagnoza, to źle dobrana terapia, co skutkuje brakiem efektów leczenia. 

Jak leczyć mięczaka zakaźnego? 

Mięczak zakaźny zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu kliku miesięcy. Jednak ze względu na wysoką zakaźność choroby zaleca się wdrożenie leczenia. Metodę leczenia dobiera dermatolog. 

Mięczaka zakaźnego leczy się:

• lekami o działaniu miejscowym np. roztworem wodorotlenku potasu, jodyną, kwasem mlekowym lub salicylowym;
• doustnymi lekami przeciwwirusowymi – najczęściej wdrażane u osób z ciężkim niedoborem odporności;
• terapią fizykalną 

1. łyżeczkowanie – najczęściej stosowana metoda, jednak nie zalecana u dzieci poniżej 10. roku życia, nie powoduje blizn i zmniejsza szansę nawrotów choroby;
2. krioterapia – metoda polegająca na wymrożeniu zmian; 
3. ręczne usuwanie zawartości grudek – dość powszechna metoda, może jednak wiązać się z powstawaniem blizn po zabiegu;
4. laseroterapia – najmniej bolesna i szybka metoda. 

W przypadku nadkażenia bakteryjnego grudek stosuje się miejscowo maść z antybiotykiem. Trudniej leczy się zmiany u osób z AZS i obniżoną odpornością. 

W zależności od sytuacji leczenie mięczaka zakaźnego może potrwać kilka tygodni, miesięcy, czasem nawet lat. Leczeniu powinni być poddani także członkowie rodziny oraz inne osoby, które miału kontakt z zakażonym. 

Mięczak zakaźny – zalecenia 

Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby zaleca się:

• przestrzeganie podstawowych zasad higieny,
• unikania wspólnego korzystania z ręczników, pościeli, przyborów do mycia, ubrań i innych przedmiotów codziennego użytku;
• nie uprawiania sportów kontaktowych i nie korzystania z basenów publicznych,
• powstrzymanie się od drapania i wyciskania zmian na skórze, gdyż może to wydłużyć proces trwania choroby.