Profilaktyka po 40 roku życia 

Chociaż na początku tego nie zauważamy, po 40. roku życia zwalnia metabolizm i dają o sobie znać zmiany hormonalne zachodzące w organizmie. Spada zdolność do szybkiej regeneracji, jednocześnie wzrasta ryzyko niektórych chorób – m.in. układu krążenia (miażdżyca, nadciśnienie tętnicze), układu kostno-stawowego (reumatyzm, zwyrodnienia), schorzeń przewlekłych (cukrzyca) i nowotworów. Dlatego w tym wieku tak duże znaczenie ma profilaktyka. 

Regularne wykonywanie badań pozwala nie tylko na szybkie wykrycie chorób, zanim jeszcze pojawią się objawy, ale również zwiększa szanse na ich wyleczenie. Jakie badania zatem warto wykonać po czterdziestym roku życia? 

Bilans 40. latka – badania ogólne 

Morfologia

To podstawowe badanie, które powinno wykonywać się raz w roku i to niezależnie od wieku. Pozwala na ocenę funkcjonowania całego organizmu, a także ilości i jakości krwinek czerwonych, krwinek białych i płytek krwi. Nieprawidłowy wynik morfologii może wskazywać m.in. na niedokrwistość, stany zapalne, zaburzenia krzepnięcia krwi, czy choroby zakaźne. Morfologię wykonuje się na czczo. 

Lipidogram

To badanie pozwala ocenić gospodarkę tłuszczową w organizmie: mierzy całkowity poziom cholesterolu we krwi, poziom cholesterolu HDL (tzw. dobry cholesterol), poziom cholesterolu LDL (tzw. zły cholesterol) oraz poziom trójglicerydów. Na podstawie wyników można oszacować ryzyko wystąpienia ataku serca, miażdżycy, czy choroby wieńcowej. To badanie profilaktycznie powinno się wykonywać raz do roku lub raz na dwa lata, częściej – jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka wystąpienia schorzeń układu krążenia. Badanie wykonuje się na czczo.

Stężenie glukozy we krwi 

Badanie stężenia glukozy we krwi pozwala na rozpoznanie stanów przedcukrzycowych lub cukrzycy – choroby, która skraca życie przeciętnie o kilkanaście lat. Osoby z grupy podwyższonego ryzyka (otyłość, cukrzyca w rodzinie, przebyta cukrzyca ciążowa, nadciśnienie tętnicze i inne) powinny to badanie wykonywać co rok, pozostałe – raz na 3 lata. Badanie wykonuje się na czczo.

Próby wątrobowe

To badanie pozwala na ocenę stanu wątroby. Polega na analizie bilirubiny oraz enzymów we krwi (ALAT, AspAT, GGTP). Wyniki mogą być pomocne w diagnostyce m.in. chorób dróg żółciowych, wirusowego zapalenia wątroby, uszkodzenia alkoholowego lub lekowego wątroby. Badanie wykonuje się na czczo.

Stężenie kreatyniny we krwi

Badanie pozwala na ocenę stanu i pracy nerek, wykonuje się je na czczo, dzień przed pobraniem krwi pacjent powinien unikać tłustych potraw, alkoholu i wysiłku fizycznego. 

Badanie ogólne moczu 

To podstawowe badanie w diagnostyce chorób nerek, dróg moczowych i wątroby. Do badania wykorzystuje się środkowy strumień pierwszej porannej porcji moczu, czyli moczu oddanego po nocnym wypoczynku. Badanie to powinno się wykonywać profilaktycznie raz do roku lub częściej w przypadku nawracających infekcji.

Stężenie kwasu moczowego we krwi

Nieprawidłowe stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi najczęściej wskazuje na dnę moczanową lub choroby nerek. Może także świadczyć o innych chorobach takich jak: nadczynność tarczycy, choroby wątroby, niektóre nowotwory. Badanie to wykonuje się na czczo z krwi. Profilaktycznie powinno być wykonywane raz w roku. 

Badanie na obecność krwi utajonej w kale

Pozwala na wykrycie w kale krwi niewidocznej gołym okiem. Pomocne we wczesnej diagnostyce raka jelita grubego. 

Pomiar ciśnienia tętniczego 

Pozwala na kontrolę zdrowia pod kątem chorób układu krążenia (przede wszystkim nadciśnienia). Jeśli nie masz problemów z układem krążenia, możesz je wykonywać raz w roku. To badanie można też bez problemu wykonać samodzielnie w warunkach domowych lub w przypadku braku ciśnieniomierza, udać się do apteki, która umożliwia pacjentom pomiar ciśnienia. 

Pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie i wskaźnika BMI

Pomiary antropometryczne pozwalają na ocenę ogólnego stanu zdrowia i podatności na choroby.  Wskaźnik BMI jest wyliczany przez porównanie wzrostu z masą ciała, służy ocenie ryzyka wystąpienia chorób związanych z nadwagą. 

Bilans 40-latka – badania dodatkowe 

Oprócz powyższych podstawowych badań warto rozszerzyć profilaktykę o badania dodatkowe takie jak: 

• kolonoskopia – jest to badanie pozwalające na obejrzenie wnętrza jelita grubego i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. Pomocne w diagnostyce raka jelita grubego. Wykonywane jest przy znieczuleniu miejscowym lub narkozie. Profilaktycznie badanie powinno się wykonać raz na 10 lat. 
• gastroskopia – to badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, pozwala ocenić stan żołądka, przełyku i dwunastnicy. Pomocna w diagnozowaniu wrzodów żołądka i dwunastnicy, celiakii, czy raka żołądka. Wykonuje się je w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Profilaktycznie powinno się wykonywać to badanie raz na 5 lat. 
• USG jamy brzusznej – pozwala ocenić stan narządów wewnętrznych (wątroby, trzustki, śledziony, nerek czy pęcherza moczowego) i wychwycenie ewentualnych zmian. Badanie powinno się wykonywać raz na 2 lata. 
• EKG – powinno się wykonać raz na 2–3 lata w celu oceny pracy serca.
• ocena znamion – badanie, które można wykonać samodzielnie, a w razie niepokojących objawów skonsultować się z dermatologiem. Badanie pozwala na wczesne wykrycie chorób nowotworowych skóry.
• kontrola stomatologiczna – od kondycji jamy ustnej i uzębienia zależy prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu, dlatego dentystę powinno się odwiedzić raz na pół roku. 
• kontrola okulistyczna – wraz z wiekiem praca narządu wzroku ulega pogorszeniu, dlatego raz na 2 lata warto odwiedzić okulistę i wykonać badanie wzroku wraz z badaniem dna oka i ciśnienia śródgałkowego. 

Badania po 40-tym roku życia dla kobiet 

Lista badań profilaktycznych wydaje Ci się za długa? A to jeszcze nie wszystko. Każda kobieta po ukończeniu 40. roku życia powinna systematycznie wykonywać: 

• badanie piersi – obejmujące comiesięczne samobadanie piersi wykonywane w domu, USG piersi raz w roku i mammografię raz na 2 lata. Są to podstawowe badania w profilaktyce raka piersi. 
• cytologię – pozwala na wykrycie raka szyjki macicy we wczesnym stadium, a tym samym na podjęcie szybkiego i skutecznego leczenia. Powinna być wykonywana przynajmniej raz w roku. 
• badanie ginekologiczne i USG dopochwowe – oba badania powinny być wykonywane przynajmniej raz w roku. Pozwalają na ocenę zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych. USG pozwala na rozpoznanie takich zmian jak torbiele, mięśniaki czy polipy. 
• badanie poziomu hormonów tarczycy –nieprawidłowo pracująca tarczyca wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Badanie pomocne w diagnostyce nadczynności i niedoczynności tarczycy, choroby Hashimoto, guzków tarczycy. 
• badanie na osteoporozę – wraz z wiekiem kości ulegają osłabieniu, dodatkowo u kobiet zmiany hormonalne zachodzące w okresie menopauzy tylko przyspieszają ten proces, dlatego raz na 2 lata warto wykonać badanie RTG pozwalające wykryć ubytki w masie kostnej związane z rozwojem osteoporozy.

Badania po 40-tym roku życia dla mężczyzn

Lista badań, które dotyczą mężczyzn po 40. również nie ma końca. Każdy Pan powinien do niej obowiązkowo dopisać: 

• PSA – antygen swoisty dla stercza całkowity – badanie wykonuje się na czczo z próbki krwi pacjenta. Jest pomocne w profilaktyce raka prostaty. 

• badanie jąder – które każdy Pan raz na miesiąc powinien wykonać samodzielnie w zaciszu domowy. Dodatkowo należy także wykonać USG jąder, które umożliwia ocenę stanu jąder, najądrzy oraz całej moszny, a także pozwala na wykrycie łagodnych lub złośliwych zmian w tym obszarze.

• badanie per rectum – wykonywane przez proktologa, pozwala ocenić stan odbytu, odbytnicy oraz gruczołu krokowego (tzw. prostaty). Badanie pomocne w diagnostyce raka prostaty, który jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u mężczyzn. 

Program “Profilaktyka 40 Plus”

Osobom, które ukończyły 40 rok życia, Narodowy Fundusz Zdrowia zadedykował program profilaktyczny Profilaktyka 40 Plus. W ramach tego programu, do końca 2024 roku możesz skorzystać z bezpłatnych badań diagnostycznych, które mają na celu wczesne wykrywanie chorób, które mogą rozwijać się bezobjawowo. Bezpłatne badania w ramach programu zrealizujesz w placówce Centrum Medycznego Babka Medica przy ul. Słomińskiego 19/517.

Zakres badań w programie Profilaktyka 40 Plus

Program Profilaktyka 40 Plus obejmuje szeroki zakres badań, które pomagają w ocenie ogólnego stanu zdrowia i wczesnym wykrywaniu potencjalnych problemów zdrowotnych u osób po 40-tym roku życia. W skład badań wchodzą:

• Badania laboratoryjne:
• morfologia krwi
• badanie poziomu cholesterolu (profil lipidowy)
• badanie poziomu glukozy
• badanie funkcji wątroby (AlAT, AspAT, GGTP)
• badanie funkcji nerek (kreatynina)
• badanie ogólne moczu
• badanie poziomu kwasu moczowego we krwi
• badanie krwi utajonej w kale
• badanie PSA - antygenu swoistego dla stercza (dla mężczyzn)
• Pomiar ciśnienia tętniczego
• Pomiar masy ciała, wzrostu i wskaźnika BMI

Te badania pozwalają na ocenę ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, chorób nerek oraz innych schorzeń. Program jest doskonałą okazją, aby zadbać o swoje zdrowie i wcześnie wykryć ewentualne zagrożenia.

Jak skorzystać z badań w programie “Profilaktyka 40 Plus”?

Aby skorzystać z badań w ramach programu Profilaktyka 40 Plus, należy wypełnić ankietę profilaktyczną dostępną w Internetowym Koncie Pacjenta (IKP) napacjent.gov.pl. Ankieta ta pozwala na ocenę czynników ryzyka zdrowotnego i jest pierwszym krokiem do otrzymania e-skierowania na badania.

Po wypełnieniu ankiety, system automatycznie wygeneruje e-skierowanie na badania, które zostanie przesłane na Twoje konto w serwisiepacjent.gov.pl - kod do skierowania otrzymasz również smsem lub e-mailem, w zależności od konfiguracji powiadomień na Twoim koncie IKP. Następnie, z wygenerowanym kodem e-skierowania zgłoś się do placówki Centrum Medycznego Babka Medica przy ul. Słomińskiego 19/517, aby zrealizować bezpłatne badania.

Podsumowanie 

Badania profilaktyczne pozwalają na wczesne wykrycie chorób i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Same badania to jednak nie wszystko – by jak najdłużej cieszyć się dobrym zdrowiem, warto prowadzić prozdrowotny styl życia. Niech 40. urodziny będą pretekstem do wprowadzenia dobrych zmian. Zadbaj o siebie i z pomocą naszej checklisty wykonaj wszystkie niezbędne badania. Będziesz nie tylko spał spokojniej, ale także dłużej cieszył się życiem.