Kiedy pojawia się zarodek w pęcherzyku żółtkowym?

By móc odpowiedzieć na to pytanie, należy zacząć od początku. A zatem – na początku jest pęcherzyk ciążowy…

Pęcherzyk ciążowy – co to takiego?

Pęcherzyk ciążowy (ang. gestational sac, GS) to pierwszy widoczny na USG objaw ciąży. Jest to przestrzeń wypełniona płynem otaczająca zarodek – w obrazie ultrasonograficznym widoczny jest jako ciemniejszy (hipoechogenny) obszar o okrągłym lub lekko owalnym kształcie wyróżniający się na jaśniejszym (hiperechogennym) tle wnętrza macicy. W prawidłowo rozwijającej się ciąży pęcherzyk ciążowy znajduje się w jamie macicy.

Pęcherzyk ciążowy aktywnie uczestniczy w rozwoju narządów dziecka, rozszerzając się wraz z jego wzrostem. Na początku ciąży ma zaledwie kilka milimetrów, jeśli rozwija się prawidłowo można go zaobserwować już pod koniec 4. tygodnia ciąży dzięki zastosowaniu wysokiej klasy aparatu ultrasonograficznego. Jeśli na tym etapie jest niewidoczny – nie ma jeszcze powodów do obaw – może to świadczyć o tym, że pacjentka miała nieregularne cykle miesiączkowe. Obserwacja wzrostu pęcherzyka ciążowego daje informacje o prawidłowym rozwoju ciąży, na jej wczesnym etapie pozwala na dokładne określenie czasu jej trwania. Na początku 5. tygodnia ciąży prawidłowo rozwijający się pęcherzyk ciążowy ma średnicę około 3 milimetrów i w zasadzie rośnie z dnia na dzień, wzrastając w ciągu doby o ok. 1 mm. W szóstym tygodniu ciąży powinien już mieć ok. 10 mm, w siódmym – 18 mm, a ósmym – 25 mm.

Co jeśli pęcherzyk ciążowy ma nietypowy rozmiar lub kształt? W większości przypadków nie jest to powód do niepokoju. Często podczas badania USG trudno jest określić jego realny rozmiar, natomiast lekarz jest wstanie zaobserwować inne cechy pęcherzyka i na ich podstawie potwierdzić lub wykluczyć nieprawidłowości w rozwoju ciąży. O tym, że ciąża przebiega nieprawidłowo może świadczyć brak wzrostu lub zbyt wolny wzrost pęcherzyka ciążowego, a także zaburzenia jego wielkości w stosunku do rozmiarów pęcherzyka żółtkowego. W takim przypadku konieczne są dalsze badania.

Czym jest pęcherzyk żółtkowy i kiedy się pojawia?

Pęcherzyk żółtkowy (ang. yolk sac, YS) to kolejna struktura, która prawidłowo powinna pojawić się w pęcherzyku ciążowym w piątym tygodniu ciąży. Wchodzi ona w skład błon płodowych. Pęcherzyk żółtkowy pełni podobną funkcję jak żółtko w kurzym jaju – zapewnia zarodkowi niezbędne substancje odżywcze do czasu aż wykształci się łożysko. Ponadto pęcherzyk żółtkowy produkuje progesteron – hormon ważny dla podtrzymania ciąży – który powoduje pogrubienie, rozpulchnienie oraz większe ukrwienie błony śluzowej macicy. Początkowo pęcherzyk żółtkowy ma średnicę 2-3 mm i wraz z upływającymi tygodniami powiększa się do 6 milimetrów. Na USG uwidacznia się między 5-6 tygodniem ciąży i wygląda jak okrąg umieszczony w pęcherzyku ciążowym. Zbyt duży pęcherzyk żółtkowy, którego średnica przekracza 7 mm, jest złym objawem – może świadczyć o wadach genetycznych zarodka i nieprawidłowościach w przebiegu ciąży, które mogą zakończyć się poronieniem.

Kiedy w pęcherzyku żółtkowym pojawia się zarodek?

Zarodek pojawia się 1-2 dni po wykształceniu się pęcherzyka żółtkowego, czyli mniej więcej pod koniec 5. tygodnia ciąży. Początkowo rozwija się on na obwodzie pęcherzyka żółtkowego. Zarodek staje się widoczny na USG dopochwowym około 6 tygodnia ciąży (tzw. echo zarodka), ma wtedy około 4-6 mm. Obraz ten jest bardzo charakterystyczny – zarodek wygląda jak duże oczko na pierścionku, którym jest pęcherzyk żółtkowy. Długość zarodka mierzy się na podstawie parametru CRL (ang. crown-rump length), czyli długości ciemieniowo-siedzeniowej, która pozwala na określenie dokładnego wieku ciąży i określeniu terminu porodu. W I trymestrze ciąży parametr CRL jest metodą, dzięki której można w najdokładniejszy sposób określić wiek ciąży. Na wczesnym etapie ciąży zarodek rośnie około 1,5 mm na dobę. Pod koniec 5. tygodnia ciąży zarodek ma już długość 3 mm (CRL) i pojawia się u niego tętno. Ponieważ jednak nie zawsze w tak małym zarodku da się podczas USG zobrazować czynność serca, za normę przyjmuje się, że tętno powinno pojawić się zanim zarodek osiągnie długość 6 mm.

Zdarza się jednak, że zarodek nie rozwija się prawidłowo. Dlaczego się tak dzieje? Przyczyny zatrzymania rozwoju zarodka mogą być różne: nieprawidłowości chromosomowe występujące u rozwijającego się zarodka, których częstość występowania wzrasta z wiekiem matki; nieprawidłowy kariotyp jednego lub obojga rodziców; wiek matki i jej ogólny stan zdrowia; zaburzenia anatomiczne macicy; niewydolność ciałka żółtego z deficytem progesteronu; słaba jakość nasienia lub nadmierna fragmentacja DNA plemników. Jednym z pierwszych sygnałów nieprawidłowego rozwoju zarodka jest niewłaściwy wzrost stężenia gonadotropiny kosmówkowej; odbiegający od normy rozwój pęcherzyka ciążowego lub brak jego rozwoju. Ponadto kobieta może zaobserwować plamienie lub krwawienie z dróg rodnych z towarzyszącymi im bólami podbrzusza. Czasem objawy zatrzymania wzrostu zarodka są bardzo niejednoznaczne, a kobieta dowiaduje się o tym dopiero podczas USG. Zatrzymanie wzrostu zarodka jest równoznaczne z wczesnym poronieniem.

Co oznacza pusty pęcherzyk ciążowy?

Może zdarzyć się także sytuacja, w której pęcherzyk ciążowy osiąga rozmiar powyżej 20 mm średnicy, a w jego obrębie nie stwierdza się obecności pęcherzyka żółtkowego i zarodka – wtedy mówimy o pustym pęcherzyku ciążowym (inaczej zaśniad pusty lub ciąża bezzarodkowa). Jest to sytuacja, która zdarza się rzadko, a jej przyczyny nie są do końca wyjaśnione. Ciąży bezzarodkowej towarzyszą takie same objawy jak w prawidłowo rozwijającej się ciąży: zatrzymanie miesiączki, nudności, ból piersi, zmęczenie. Jednak po pewnym czasie pusty pęcherzyk ciążowy samoistnie obumiera, a u kobiety pojawiają się objawy wskazujące na poronienie takie jak ból podbrzusza, krwawienie z dróg rodnych. W sytuacji, kiedy pusty pęcherzyk ciążowy nie zostanie wydalony samoistnie, należy pilnie skontaktować się z ginekologiem, który zdecyduje o dalszym postępowaniu. Warto wiedzieć, że pusty pęcherzyk ciążowy nie zwiększa ryzyka poronień w kolejnych ciążach, a szanse na ponowne pojawienie się tego problemu są bardzo małe.

By mieć pewność, że ciąża na wczesnym etapie przebiega prawidłowo, warto wykonać pierwsze ciążowe USG. Najlepszy czas na jego wykonanie jest około 8-9tygodnia ciąży. Jest to badanie niezwykle ważne, pozwalające na uzyskanie wielu cennych informacji: pozwala określić dokładny wiek ciąży, a także uwidocznić struktury pęcherzyka ciążowego i ocenić, czy ciąża rozwija się prawidłowo. A pacjentce zaoszczędzić niepotrzebnego stresu.