Pierwsze USG w ciąży – kiedy można je wykonać i dlaczego jest tak ważne

USG w ciąży – zalecenia

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie standardów opieki okołoporodowej każda kobieta w okresie ciąży powinna mieć wykonane 4 badania ultrasonograficzne. Pierwsze między 11-14 tygodniem ciąży, drugie – między 18-22, kolejne między 27-32 tygodniem ciąży i ostatnie po 40. tygodniu ciąży. To są standardy – w praktyce jednak badanie USG przeprowadza się w ciąży zwykle częściej, ponieważ na każdym etapie jej trwania jest ono źródłem wielu cennych informacji.

Badanie ultrasonograficzne w ciąży wykonuje się po to, by ocenić anatomię płodu, budowę i lokalizację łożyska, ilość płynu owodniowego i przepływy w naczyniach krwionośnych. Ponadto już na wczesnym etapie ciąży badanie USG umożliwia wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, co pozwala na szybką reakcję i odpowiednio wczesne wdrożenie dalszej diagnostyki i leczenia. Kiedy w takim razie wykonać to pierwsze ciążowe USG i na uzyskanie jakich informacji nam ono pozwoli?

Kiedy wykonać pierwsze ciążowe USG?

Zanim przejdziemy do odpowiedzi na wyżej postawione pytanie, zaczniemy od innej, równie istotnej kwestii. Badanie ultrasonograficzne w ciąży jest absolutnym standardem, jest najpowszechniej wykonywanym badaniem i nie powinno w żadnym stopniu budzić niepokoju przyszłej matki, ponieważ jest ono w 100% bezpieczne zarówno dla niej samej, jak i dla jej nienarodzonego dziecka. Dlatego bez żadnych obaw badanie USG w ciąży może być przeprowadzane wielokrotnie. Skoro tę wątpliwość mamy już rozwianą, przejdźmy dalej.

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników pierwsze badanie USG należy wykonać we wczesnej ciąży, czyli do 10 tygodnia ciąży liczonego od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Najwcześniej można je wykonać około 4-5 tygodnia ciąży, warto się jednak wstrzymać chwilę dłużej, ponieważ na tym etapie badanie USG nie będzie jeszcze miarodajne, a lekarz nie będzie wstanie zbyt wiele wyczytać z obrazu ultrasonograficznego. Na tak wczesnym etapie na ekranie ultrasonografu lekarz dostrzeże co najwyżej drobny pęcherzyk ciążowy. Po 5. tygodniu badanie USG uwidoczni już echo zarodka, a po skończonym 6. tygodniu lekarz będzie w stanie zobaczyć pracę serca i policzyć, z jaką częstotliwością ono bije. Najlepszy czas na wykonanie pierwszego badania ultrasonograficznego to około 8-9 tydzień ciąży, ponieważ wtedy dostrzec można już zarodek z widoczną główką, zawiązkami rączek i nóżek i jego pierwsze, niewielkie ruchy.

Pierwsze USG w ciąży – jak wygląda badanie?

Pierwsze badanie USG w ciąży jest badaniem dopochwowym, ponieważ w pierwszych tygodniach ciąży ocena zarodka przez powłoki skórne brzucha jest praktycznie niemożliwa. I tu obalamy kolejny mit! USG transwaginalne w ciąży nie wpływa w żaden sposób na rozwój płodu, a to oznacza, że jest całkowicie bezpieczne.

Badanie USG we wczesnej ciąży nie wymaga żadnych przygotowań. Wykonuje się je na fotelu ginekologicznym lub leżance. Lekarz prosi pacjentkę o ułożenie się w pozycji ginekologicznej, na plecach z nogami zgiętymi w kolanach. Kobieta może zostać też poproszona o ułożenie ściśniętych w pięści dłoni pod pośladki. Następnie lekarz wprowadza do dróg rodnych kobiety podłużną sondę zabezpieczoną osłonką lateksową i pokrytą specjalnym żelem, ułatwiającym przewodzenie ultradźwięków. Badanie może być nieco nieprzyjemne, ale nie bolesne. Trwa kilka, maksymalnie kilkanaście minut. Obraz badania w czasie rzeczywistym wyświetlany jest na ekranie ultrasonografu. Pacjentka może obserwować badanie razem z lekarzem na specjalnie udostępnionym monitorze, umieszczonym w widocznym dla niej miejscu. Wyniki dostępne są od razu po badaniu w postaci opisu i załączonych do niego zdjęć z ultrasonografu. Również na bieżąco, podczas badania, pacjentka jest informowana o jego przebiegu i ewentualnych nieprawidłowościach.

Pierwsze USG w ciąży – po co je się wykonuje i dlaczego jest tak ważne?

Mimo że na pierwszym ciążowym USG jeszcze niewiele widać, a przyszła mama nie dowie się od razu, jakiej płci będzie jej dziecko, z punktu widzenia lekarza jest to bardzo ważne badanie. Jego oczywistym celem jest stwierdzenie ciąży, ale przy okazji lekarz sprawdza inne istotne parametry, na podstawie których ocenia, czy ciąża przebiega w odpowiedni sposób. Pierwsze ciążowe USG potwierdza, czy ciąża jest prawidłowo zlokalizowana w jamie macicy, czy nie jest to ciąża pozamaciczna, która może zagrażać zdrowiu i życiu kobiety. Lekarz określa liczbę zarodków, a zatem stwierdza, czy jest to ciąża pojedyncza czy mnoga. Na podstawie parametru CRL (z ang. crown-rump length), czyli długości ciemieniowo-siedzeniowej zarodka, określa się dokładny wiek ciąży oraz wyznacza termin porodu. Ponadto pierwsze ciążowe USG pozwala ocenić:

• czy bije serce płodu;
• wielkość pęcherzyka ciążowego oraz obecność pęcherzyka żółtkowego;
• strukturę trofoblastu;
• budowę narządów płciowych ciężarnej (macicy wraz z szyjką oraz przydatki) pod kątem ewentualnych wad rozwojowych czy obecności mięśniaków;
• stan owodni i kosmówki w przypadku ciąży wielopłodowej.

Pierwsze USG w ciąży – podsumowanie

Pierwsze ciążowe USG dostarcza wielu niezbędnych informacji zarówno dla lekarza, jak i pacjentki. Już na bardzo wczesnym etapie ciąży pozwala wychwycić wszelkie nieprawidłowości w jej rozwoju, które mogą doprowadzić do potencjalnie niebezpiecznych powikłań oraz zagrozić życiu i zdrowiu ciężarnej. Dlatego tak ważne jest, by nie zwlekać z tym badaniem i wykonać je w wyznaczonym przez ginekologa terminie.