Badanie drożności jajowodów metodą Sono-HSG (ExEm Foam)

Co to jest niedrożność jajowodów?

Jajowody to parzyste narządy, kształtem przypominające trąbkę z charakterystycznymi wypustkami zwanymi strzępkami jajowodu, współtworzące wewnętrzny układ płciowy kobiety. Mają postać długich i cienkich przewodów, łączących jajniki z rogami macicy. Jajowody pełnią niezwykle ważną funkcję. Po pierwsze – to tu dochodzi do spotkania komórki jajowej z plemnikiem. Po drugie – odpowiadają za odżywianie zapłodnionej komórki jajowej i jej transport do macicy. Jeśli jajowody są niedrożne – proces ten zostaje zaburzony.

O niedrożności jajowodów mówimy wtedy, kiedy na skutek różnych zmian chorobowych dochodzi do zamknięcia światła jajowodów. Wówczas przestają one pełnić swoją funkcję – komórka jajowa nie może spotkać się z plemnikiem, a zarodek – odbyć swojej podróży do macicy. A taka sytuacja znacząco zmniejsza szansę na zajście w ciążę.

Niedrożność jajowodów – przyczyny, objawy i powikłania

Niedrożność jajowodów to stosunkowo często występująca przypadłość, która może wynikać z wielu powodów:

• stanów zapalnych w obrębie miednicy mniejszej lub jamy brzusznej;
• chorób wenerycznych (np. rzeżączki lub chlamydii);
• grzybicy dróg rodnych;
• endometriozy;
• przebytej ciąży pozamacicznej;
• poronienia;
• przebytych operacji w obrębie miednicy mniejszej;
• nieprawidłowo zaaplikowanej wkładki wewnątrzmacicznej;
• zmian nowotworowych;
• wrodzonej nieprawidłowej budowy jajowodów (bardzo rzadko).

Wszystkie powyższe przyczyny mogą doprowadzić do zrostów w obrębie jajowodów lub ich bezpośredniego sąsiedztwa, a także do utworzenia się czopów śluzowych zamykających światło jajowodów.

Wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy, że może mieć niedrożne jajowody, ponieważ przypadłość ta nie daje żadnych charakterystycznych objawów i nie powoduje bólu. Najczęściej o problemie dowiadują się przypadkiem – przy okazji badań diagnostycznych w kierunku niepłodności po bezskutecznych próbach zajścia w ciążę. Niedrożność jajowodów to najczęściej diagnozowana przyczyna niepłodności w Polsce.

Mimo niedrożności jajowodów może dojść do zapłodnienia komórki jajowej – dzieje się tak wtedy, kiedy światło jajowodu jest częściowo zablokowane. Skutkować to jednak może bardzo poważnymi powikłaniami - zapłodniona komórka jajowa nie może się przemieszczać, zatrzymuje się, a zarodek zamiast w macicy rozwija się w jajowodzie. Wtedy mamy do czynienia z ciążą pozamaciczną, która jest stanem patologicznym, bezpośrednio zagrażającym zdrowiu i życiu kobiety. W takiej sytuacji jedynym rozwiązaniem jest zatrzymanie przebiegu ciąży.

Badanie drożności jajowodów – metoda Sono-HSG (ExEm Foam)

Jeśli kobieta przez dłuższy czas nie może zajść w ciążę, mimo regularnych starań, powinna zgłosić się na badania. Jak najskuteczniej sprawdzić drożność jajowodów?

Jedną z najmniej inwazyjnych metod i najczęściej stosowaną w diagnostyce niepłodności jest Sono-HSG (ExEm Foam), czyli inaczej sonohisterosalpingografia. Badanie to polega na uzyskaniu obrazu jamy macicy i jajowodów za pomocą fal ultrasonograficznych po podaniu specjalnego kontrastu w postaci pianki. Pianka kontrastująca ExEm Foam (zastosowana zamiast soli fizjologicznej) zwiększa precyzję badania i daje dokładniejszy wynik. Jej ogromna zaletą jest także to, że zmniejsza dyskomfort podczas badania.

Badanie drożności jajowodów metodą Sono-HSG zalecane jest nie tylko w diagnostyce niepłodności kobiet, ale także w przypadku: podejrzenia nieprawidłowej budowy macicy, patologicznych zmian w jamie macicy, niewydolności szyjki macicy lub w diagnostyce mięśniaków.

Jak wygląda badanie drożności jajowodów metodą Sono-HSG (ExEm Foam)?

Badanie drożności jajowodów Sono-HSG najlepiej wykonać w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego, do 14 dnia – czyli po ustaniu krwawienia, ale jeszcze przed owulacją. W dniu badania pacjentka musi być całkowicie zdrowa (nie może mieć żadnej infekcji, upławów, zapalenia szyjki macicy lub pochwy), powinna posiadać aktualną cytologię (klasyczną z ostatnich 12 miesięcy lub LBC wykonaną w przeciągu ostatnich 3 lat), a także wynik posiewu z kanału szyjki macicy w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych i mykologii (wykonany maksymalnie miesiąc przed Sono-HSG) oraz wynik badania w kierunku Chlamydii Trachomatis (wykonywany nie później niż rok przed planowanym badaniem). Sono-HSG może być badaniem nieprzyjemnym, jednak poziom bólu przypomina bolesną miesiączkę. By częściowo zmniejszyć uczucie dyskomfortu towarzyszące badaniu, na godzinę przed pacjentka może przyjąć środek przeciwbólowy.

Badanie Sono-HSG wykonuje się na fotelu ginekologicznym i trwa ono kilkanaście minut. Za pomocą katetera – specjalnego cewnika – lekarz wprowadza do jamy macicy kontrast w postaci pianki, a następnie przy pomocy USG wykonanego metodą transwaginalną ocenia jego przepływ w jajowodach i jamie macicy. Podczas badania lekarz ocenia jamę macicy pod kątem zmian patologicznych, takich jak polipy, mięśniaki, zrosty czy guzki. Pacjentka na bieżąco jest informowana przez lekarza o przebiegu badania. Bezpośrednio po wykonaniu Sono-HSG otrzymuje wynik w postaci opisu. Po badaniu pacjentka może wrócić do domu, ponieważ nie wymaga ono hospitalizacji i rekonwalescencji. Po zabiegu mogą pojawić się skutki uboczne w postaci bólu podbrzusza, skurczy macicy i plamienia z dróg rodnych.

Badanie Sono-HSG jednoznacznie stwierdza drożność jajowodów. Nie jest jednak badaniem w pełni rozstrzygającym, jeśli lekarz nie stwierdzi przepływu kontrastu. Należy wtedy pogłębić diagnostykę stosując bardziej inwazyjne metody, a wyniki Sono-HSG potraktować jedynie jako wynik wstępny.

Zdarza się, że w skutek ciśnienia, z jakim podawana jest pianka podczas badania, może niekiedy dojść do udrożnienia jajowodu – tym samym badanie Sono-HSG może pełnić dodatkową funkcję terapeutyczną.

Sono-HSG – czy są jakieś przeciwwskazania do wykonania badania?

Przeciwwskazaniami do wykonania badania Sono-HSG jest:

• miesiączka,
• podejrzenie ciąży lub ciąża,
• stan zapalny narządu rodnego,
• uczulenie na preparat kontrastowy.

Jaka jest różnica między Sono-HSG a klasycznym HSG?

Klasyczne HSG najczęściej wykonuje się w szpitalu, wymaga ono użycia promieniowania rentgenowskiego oraz kontrastu jodowego.

Sono-HSG wykonuje się w gabinecie ginekologicznym pod kontrolą USG, czyli przy użyciu fal ultrasonograficznych – jest więc to badanie bezpieczne. Podaje się także inny rodzaj kontrastu niż w przypadku klasycznego HSG. Badanie nie wymaga hospitalizacji, a ryzyko powikłań jest bardzo niskie.

Obie techniki nie różnią się między sobą jakością badania oraz swoistością w kwestii oceny drożności jajowodów. Natomiast metoda Sono-HSG ma więcej zalet:

• jest badaniem mniej inwazyjnym, a to oznacza, że mniej bolesnym;
•  lepiej uwidacznia jajniki i macicę;
• dokładniej ocenia jamę macicy pod względem zmian patologicznych;
• nie wykorzystuje promieniowania aparatu rentgenowskiego, jest więc badaniem bezpieczniejszym i nieszkodliwym dla organizmu;
• nie ma możliwości uczulenia na jod, który jest składnikiem kontrastu używanego podczas klasycznego HSG.