USG piersi w czasie laktacji - kiedy powinnaś wykonać badanie?

Profilaktyka, jako działania mające na celu zapobieganie wystąpieniu chorób, jest fundamentalną częścią o dbania o nasze zdrowie. Niezwykle ważne z perspektywy przeciwdziałania rozwoju stanów chorobowych jest regularne badanie się. Jednym z kluczowych badań mających znaczenie dla zdrowia kobiety jest USG piersi. Jak podejść do profilaktyki i diagnostyki chorób piersi w trakcie ciąży lub w okresie laktacji? Czy można wówczas wykonywać badania USG?

1 sierpnia jest ważnym dniem dla każdej kobiety, która jest lub planuje w przyszłości zostać mamą. W tym dniu obchodzimy ustanowiony w 1990 roku przez UNICEF ŚwiatowyDzień Karmienia Piersią. Karmienie piersią to celebracja niezwykłej więzi matki i dziecka. Jednocześnie jest to okres, w którym ciało kobiety wymaga szczególnej uwagi.

Co dzieje się z organizmem kobiety w czasie laktacji?

Przyjście na świat dziecka nieuchronnie wiąże się z wystąpieniem różnych zmian w organizmie kobiety. W wyniku wzmożonej pracy hormonów w piersiach aktywowana jest sieć przewodów mlecznych, które już w czasie ciąży zaczynają wydzielać pierwsze mleko. Okres, w którym organizm kobiety produkuje mleko, nazywamy laktacją. Może on trwać nawet kilka lat.

Podstawową obserwacją, jakiej dokonują kobiety karmiące są zmiany w wyglądzie ich piersi. Stają się one cięższe i bardziej wrażliwe. Zmianom podlegają także brodawki sutkowe - modyfikuje się ich rozmiar i kolor, stają się większe i ciemniejsze.

Z jakimi problemami zgłaszają się pacjentki w trakcie laktacji?

Na skutek nawału pokarmu i niedostatecznego opróżniania piersi w trakcie karmienia, do czego dochodzi najczęściej podczas kilku pierwszych dni po porodzie, może dojść do zastoju pokarmu i obrzęku piersi. Zalegający w przewodach mlecznych pokarm utrudnia lub zupełnie blokuje możliwość odprowadzania pokarmu.

W przypadku przedłużającego się zastoju pokarmu i zatkania przewodów mlecznych, w piersiach może dojść do rozwinięcia się procesów zapalnych, skutkujących bolesnością, zaczerwienieniem i obrzękiem piersi. Towarzyszą temu niekiedy objawy ogólne, takie jak gorączka, dreszcze i wymioty. Do zapalenia piersi dochodzi częściej u kobiet, u których wcześniej diagnozowano zmiany w strukturze piersi, takich jak włókniaki i torbiele.

W opisanych wyżej problemach kluczowa jest konsultacja z lekarzem – doradcą laktacyjnym, który dobierze sposób leczenia (w tym leki przeciwzapalne lub antybiotykoterapię), a także wskaże prawidłowe metody karmienia i pielęgnacji piersi, aby zapobiec podobnym problemom na dalszych etapach laktacji.

W przypadku braku poprawy mimo podjętego leczenia lub nawracających zapaleń piersi powinnaś zgłosić się na badanie USG piersi. Rzadkim powikłaniem zapalenia piersi jest ropień, który w badaniu USG powinien być różnicowany z innymi zmianami gruczołu piersiowego. W zależności od wielkości ropnia, dokonuje się aspiracji treści ropnej lub jego nacięcia i drenażu.

Każdy ból lubwyczuwalna zmiana w piersi, a także nietypowy wygląd brodawki czy skóry wokół niej,powinny stać się podstawą do pójścia na badanie. Niektóre zmiany nowotworowe, np. rak zapalny piersi, mogą dawać objawy zbliżone zapaleniu piersi, dlatego nie należy lekceważyć żadnych dolegliwości i skonsultować się ze specjalistą.

Czy laktacja jest przeszkodą dla wykonania badania?

Problemy w okolicy piersi obserwowane w trakcie laktacji mobilizują do podjęcia diagnostyki, ale co z profilaktyką u kobiet, które karmią piersią i nie odczuwają żadnych dolegliwości?

Podstawową formą sprawdzania, czy w piersiach nie pojawiły się jakieś zmiany, jest samobadanie. Rozwiązanie to jest wygodne i darmowe, ale cechuje je duża niedokładność. Dla kobiet chcących mieć stuprocentowo pewną wiedzę o stanie swojego zdrowia dużo lepiej sprawdzi się USG piersi. Powinno się je wykonywać przynajmniej raz w roku, niezależnie od wieku i stanu zdrowia. Pozwala bowiem na wykrycie ewentualnych stanów chorobowych już na bardzo wczesnym etapie, dzięki czemu stają się łatwiejsze do przezwyciężenia. Czy laktacja stanowi przeciwwskazanie do wykonania badania USG piersi?

Intuicyjnie mogłoby się wydawać, że laktacja nie jest najlepszym czasem na wykonywanie badań USG piersi. Jednak duża część kobiet karmi piersią przez okres dłuższy niż 1 rok. Czy zatem powinny odkładać tak niezwykle ważne badanie profilaktyczne na później? Zdecydowanie nie! 

Wokół badań USG piersi w trakcie laktacji narosło wiele mitów. Obecnie jednak istnieje konsensus odnośnie diagnostyki ultrasonograficznej piersi w okresie laktacji. W zaleceniach opracowanych przez zespół ekspertów Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wskazano, że badanie USG piersi należy wykonać w I trymestrze ciąży u wszystkich ciężarnych powyżej 35 roku życia, a w przypadku młodszych kobiet, należy rozważyć wykonanie tego badania w I lub II trymestrze ciąży. Ponadto raz w roku zaleca się wykonywać badanie u wszystkich kobiet karmiących. Zawsze należy wykonać badanie w przypadku wyczucia guza lub obrzęku i zaczerwienienia piersi.

Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby w czasie laktacji lub ciąży przeprowadzać działania profilaktyczne. Badanie USG nie wpływa na laktację i jakość pokarmu. Z racji na zmiany w strukturze gruczołu piersiowego interpretacja badania USG jest wtedy utrudniona, jednak może ją z powodzeniem przeprowadzić lekarz mający doświadczenie w diagnostyce ultrasonograficznej piersi. Należy pamiętać, że przed USG piersi powinny zostać opróżnione. Bezpośrednio przed badaniem należy nakarmić dziecko lub odciągnąć pokarm.

Bycie matką to nie tylko troska o dziecko, ale także o siebie. Kobieta będąca w tej roli powinna zwracać szczególną uwagę na znaki, jakie daje jej organizm. USG piersi to szybkie i bezpieczne badanie, które pozwala w porę zidentyfikować pojawiające się w piersiach zmiany. Okres karmienia piersią nie chroni przed nowotworem, dlatego kobiety nie powinny rezygnować z regularnego wykonywania badań bez względu na moment życia, w którym się znajdują.