Filtry przeciwsłoneczne – jakie jest ich zadanie? 

Zadaniem filtrów przeciwsłonecznych jest ochrona skóry przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Zapobiegają one poparzeniom, przebarwieniom skóry, spowalniają procesy starzenia oraz zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów skóry. Stosując kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi dbasz nie tylko o urodę, ale przede wszystkim o zdrowie. 

Wybór kosmetyków z filtrami przeciwsłonecznymi – na co zwrócić uwagę? 

Jest mnóstwo rodzajów kosmetyków, które zawierają filtry przeciwsłoneczne. Mogą to być balsamy, kremy, emulsje, czy żele. To, który wybierzemy jest kwestią indywidualną. Najważniejsze jest, by przy wyborze kosmetyku z filtrami przeciwsłonecznymi zwrócić uwagę, czy rzeczywiście spełnia on swoje zdanie. Dobry kosmetyk z filtrami przeciwsłonecznymi powinien zapewniać ochronę przed promieniowaniem UVA i UVB. 

Promieniowanie UVA odpowiada za przedwczesne starzenie się skóry, powoduje przebarwienia i nowotwory skóry. Jest to promieniowanie niezwykle zdradliwe, ponieważ jego natężenie jest takie samo przez cały rok niezależnie od warunków atmosferycznych, przenika przez chmury, ubranie i szkło (jesteśmy na nie narażeni nawet przebywając w domu), wnika głęboko w skórę uszkadzając DNA komórek bez powodowania bólu. Jego działanie kumuluje się latami. 

Promieniowanie UVB jest większe latem, mniejsze zimą, zatrzymują go chmury i szkło. Jego efekty widzimy na skórze w postaci opalenizny, ale również poparzeń, przebarwień, alergii słonecznych, a także nowotworów skóry. Promieniowanie UVB wnika tylko do powierzchownych warstw skóry, czyli naskórka. Odpowiada także za syntezę witaminy D. 

Nie wszystkie kosmetyki chronią przed promieniowaniem UVA, dlatego przy wyborze preparatów przeciwsłonecznych należy zwrócić uwagę, czy na opakowaniu znajduje się oznaczenie PPD, IPD lub symbol UVA w kółeczku. To ostatnie oznaczenie jest wymogiem Komisji Europejskiej i daje gwarancję, że rzeczywiście kosmetyk chroni przed tym promieniowaniem. 

Jednak to, co najpierw rzuca się w oczy na opakowaniu kosmetyków do ochrony przed słońcem to zapis SPF i znajdująca się obok niego liczba. SPF to skrót od Sun Protection Factor, informuje on o tym, że kosmetyk chroni przed promieniowaniem UVB, a znajdująca się obok wartość, o tym, ile czasu można przebywać na słońcu bez obaw o poparzenia słoneczne. Im wyższa wartość SPF, tym dłuższa ochrona przed słońcem. 

Jak działają filtry przeciwsłoneczne? 

Filtry przeciwsłoneczne dzielą się na dwie kategorie – chemiczne i fizyczne (inaczej mineralne). 

Kosmetyki z filtrami fizycznymi pozostawiają na skórze warstwę ochronną, która działa jak lustro – blokuje i odbija promieniowanie UV. Są one delikatne, dlatego zaleca się je kobietom w ciąży, dzieciom i niemowlętom, a także osobom z cerą trądzikową, tłustą lub wrażliwą. Filtry fizyczne mogą zostawiać na skórze białą powłokę. 

Kosmetyki z filtrami chemicznymi są wchłaniane przez skórę, pochłaniają promieniowanie UV i przekształcają je w ciepło. Mają lekką konsystencję, nie posiadają właściwości bielących, mogą jednak zawierać składniki powodujące podrażnienia skóry (konserwanty, barwniki, substancje zapachowe). 

Najlepiej sięgać po kosmetyki zawierające oba filtry, które współdziałając ze sobą, zapewniają skuteczniejszą ochronę przed słońcem. 

Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi dzieli się na 4 poziomy ochrony:

• SPF 6 i 10 – zapewniają niską ochronę przed promieniowaniem;
• SPF 15, 20 i 25 – zapewniają średnią ochronę przed promieniowaniem;
• SPF 30 i 50 – zapewniają wysoką ochronę przed promieniowaniem;
• SPF 50+ – zapewniają bardzo wysoką ochronę przed promieniowaniem. 

Filtr SPF 15 blokuje około 93% procent promieni UVB, filtr SPF 30 – około 97%, a SPF 50 nawet do 98%. 

Dlaczego nie ma preparatów blokujących promieniowanie UVB w 100%? Dlatego, że żaden filtr nie zapewni skórze 100% ochrony przed słońcem. Zawsze istnieje ryzyko, że kosmetyk nie pokryje skóry w całości, a poza tym każdy z nich po jakimś czasie przestaje działać i wymaga ponownej aplikacji. 

Jak dobrać kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi do rodzaju skóry? 

Wybór odpowiedniego kosmetyku z filtrami przeciwsłonecznymi zależy od wielu czynników: pory roku, pory dnia, rodzaju aktywności, długości czasu przebywania na słońcu, intensywności promieniowania, a także od rodzaju skóry. 

Osoby z jasnymi lub rudymi włosami i bardzo jasną, często pokrytą piegami, skórą, która jest bardzo wrażliwa na słońce, szybko ulega poparzeniu, nie opala się (fototyp I) lub opala się w bardzo niewielkim stopniu (fototyp II), będą potrzebowały możliwie jak najwyższej ochrony przed słońcem, a najlepiej gdyby w ogóle unikały bezpośredniego kontaktu ze słońcem. Tym osobom zaleca się stosowanie bardzo wysokich filtrów SPF 50+ lub SPF 50. 

Osoby z włosami w kolorze ciemnego blondu lub brązu i skórą w jasnobrązowym odcieniu, która wykazuje wrażliwość na słońce i bez ochrony ulega poparzeniu (fototyp III), będą potrzebowały przynajmniej filtru SPF 20 lub 30, a najlepiej nawet gdyby sięgnęły po filtr SPF 50. 

Osoby z ciemnymi lub czarnymi włosami ze śniadą lub ciemną skórą, która bez trudu się opala i rzadko ulega oparzeniom słonecznym (fototyp IV i V) nie będą potrzebowały wysokiej ochrony, jednak nie zaleca się stosowania filtrów poniżej SPF 20. 

Osoby z ciemnobrązowymi lub czarnymi włosami i ciemną lub czarną karnacją są naturalnie chronione przed słońcem dzięki wysokiej zawartości melaniny w skórze. 

Skóra sucha lub wrażliwa (z trądzikiem różowatym lub innymi problemami skórnymi) będzie wymagała wysokiej ochrony, czyli przynajmniej SPF 30, a nawet więcej. Do skóry dojrzałej zaleca się stosowanie filtrów SPF 50 i 50+. 

Jak aplikować kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi? 

Kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi powinny być stosowane najlepiej przez cały rok niezależnie od pogody. Jednak szczególnie o ich aplikację powinniśmy zadbać w okresie wiosenno-letnim, kiedy nasza ekspozycja na słońce jest największa. 

Preparaty chroniące przed działaniem słońca nakładamy na całe ciało – pamiętajmy, promienie UV mogą przenikać przez ubranie! Nie zapominajmy także o posmarowaniu filtrem uszu i stóp oraz nałożeniu na usta pomadki ochronnej. 

Kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi powinno się nałożyć przynajmniej 30 minut przed wyjściem na słońce, a ich aplikację powtarzać co 2–3 godziny. Działanie filtrów zmniejsza się po kontakcie z wodą, potem, przy pocieraniu np. ręcznikiem. 

Nie należy oszczędzać na ilości! Kosmetyki z filtrem powinny być nakładane obficie i zgodnie z zaleceniami producenta. Ciało musi być dokładnie pokryte filtrem, by zapewnić jego prawidłowe działanie. 

Preparaty przedterminowe mogą być już nie tylko nieskuteczne, ale również powodować podrażnienia skóry. 

Przypominamy – żaden kosmetyk z filtrami przeciwsłonecznymi nie zapewnia 100% ochrony przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Korzystaj z kąpieli słonecznych z umiarem, unikaj przebywania w pełnym słońcu, chroń oczy i głowę, noś przewiewne ubranie, pij dużo wody i wybieraj przebywanie w miejscach zacienionych. 

Opalanie vs trądzik 

Wbrew pozorom słońce nie leczy trądziku, a wręcz może nasilać jego objawy. Owszem, ekspozycja skóry trądzikowej na słońce może na początku przynosić pozytywne rezultaty, bowiem wysusza ono zmiany trądzikowe i wyrównuje koloryt skóry. Z czasem jednak wzmacnia łojotok, co stanowi idealne środowisko do rozwoju bakterii oraz powoduje pogrubienie naskórka, co znów sprzyja zatykaniu gruczołów łojowych i tworzeniu się zaskórników. Dlatego osoby z trądzikiem powinny unikać opalania  się i zabezpieczać skórę filtrem SPF 50. Zaleca się stosowanie filtrów mineralnych, ponieważ są delikatniejsze i zmniejszają produkcję sebum. 

Opalanie vs kosmetyki złuszczające 

Jeśli zamierzamy korzystać z kąpieli słonecznych należy uważać z kosmetykami złuszczającymi skórę, zwłaszcza jeśli ich działanie opiera się na kwasach, ponieważ niektóre z nich mogą wchodzić w reakcję ze słońcem i powodować reakcję fotouczulającą w postaci zaczerwienienia, pieczenia, powstawania przebarwień czy oparzeń słonecznych. Ponadto kosmetyki złuszczające usuwają martwy naskórek, który chroni skórę przed promieniowaniem UV, dlatego po ich zastosowaniu należy sięgnąć po preparaty z filtrami przeciwsłonecznymi. 

Opalanie vs leki

Przyjmowanie niektórych leków może powodować reakcję alergiczną na słońce. Do tej grupy leków należą m.in.:

• miejscowe niesteroidowe leki przeciwzapalne; 
• antybiotyki (tetracykliny);
• leki neurologiczne; 
• leki przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze;
• leki przeciwcukrzycowe;
• leki przeciwhistaminowe;
• leki obniżające poziom cholesterolu;
• leki moczopędne;
• leki zawierające dziegieć, dziurawiec, arcydzięgiel, rumianek, bergamotkę lub nagietek; 
• leki na bazie kwasu salicylowego. 

Jeśli przyjmujesz któryś z tych leków, nie musisz całkowicie zrezygnować z opalania, jednak warto zachować szczególną ostrożność – dokładnie przeczytaj ulotkę, zapoznaj się ze skutkami ubocznymi stosowania leku i przebywania na słońcu, stosuj kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi, noś przewiewną odzież, nakrycie głowy i okulary przeciwsłoneczne.

Szkodliwe działanie słońca - podrażnienia posłoneczne 

Za podrażnienia posłoneczne, które pojawiają się na naszej skórze po zbyt długiej ekspozycji na słońcu bez odpowiedniego zabezpieczenia, odpowiada głównie promieniowanie UVB. Przed negatywnymi skutkami promieniowania UVB naturalnie chroni nas melanina, czyli pigment odpowiadający za barwę naszej skóry. Kiedy jednak poziom promieniowania UVB jest zbyt wysoki, melanina traci swoje właściwości ochronne i wówczas dochodzi do bolesnych zmian skórnych. 

Najbardziej na poparzenia słoneczne narażone są osoby z I lub II fototypem skóry, czyli z jasną karnacją i włosami oraz skórą wrażliwą i podatną na podrażnienia. Oparzenia słoneczne najczęściej pojawiają się na twarzy, dekolcie, ramionach, plecach, dolnej części brzucha i wewnętrznej stronie ud. 

Pierwsze objawy poparzeń słonecznych pojawiają się na skórze po 4–6 godzinach od momentu nadmiernej ekspozycji na słońce – staje się ona czerwona, podrażniona, gorąca i wrażliwa na dotyk. 

Jakie mogą być efekty zbyt długiego przebywania na słońcu bez skutecznej ochrony? 

• pokrzywka słoneczna – czyli alergiczna reakcja na zbyt silne słońce. Objawia się zaczerwienieniem i rozlanymi po skórze drobnymi grudkami, które swędzą i pieką. Zmiany najczęściej pojawiają się dekolcie, szyi, ramionach i przedramionach;
• oparzenie słoneczne I stopnia – dotyczy wierzchniej warstwy skóry, czyli naskórka. Objawia się zaczerwieniem skóry, pieczeniem, obrzękiem, bolesnością. Po kilku dniach poparzona skóra łuszczy się i odchodzi płatami, odsłaniając nową warstwę skóry, o różowym zabarwieniu, jeszcze bardziej wrażliwą na słońce. Objawy poparzenia I stopnia ustępują po kilku dniach;
• oparzenie słoneczne II stopnia – obejmuje naskórek i skórę wewnętrzną. Objawia się bolesnymi pęcherzami, wypełnionymi płynem surowiczym, które utrzymują się na skórze nawet do 20 dni, w przypadku tego oparzenia może dojść do częściowej martwicy naskórka;
• oparzenie słoneczne III stopnia – obejmuje naskórek, skórę właściwą, tkankę podskórną i nerwy. Powoduje uszkodzenia receptorów czuciowych – skóra nie wykazuje reakcji na dotyk, a poparzona osoba daje uczucie „martwej” skóry. Takie poparzenia występują rzadko, jednak w przypadku ich wystąpienia niezbędna jest konsultacja lekarska. Leczenie może potrwać nawet kilkanaście tygodni. 

Czasem poparzeniom słonecznym (różnego stopnia) mogą towarzyszyć bóle głowy, gorączka, wymioty, nudności. W takim przypadku wymagana jest konsultacja z lekarzem. 

Podsumowanie 

Nie ma nic złego w korzystaniu z kąpieli słonecznych, pod warunkiem jednak, że robi się to z głową i umiarem. Pamiętaj – przed każdym wyjściem na słońce stosuj preparaty z filtrem przeciwsłonecznym, najlepiej przez cały rok. W okresie wiosenno-letnim, kiedy promieniowanie słoneczne jest najintensywniejsze, unikaj nadmiernej ekspozycji na słońce zwłaszcza w godzinach 11:00–15:00. W tych godzinach lepiej wybierać miejsca zacienione. Chroń oczy i głowę przed słońcem, noś przewiewne ubrania i pij duże ilości wody. Stosując się do powyższych zasadach nacieszysz się słońcem w bezpieczny sposób, dbając jednocześnie o swoje zdrowie i urodę.