Trądzik różowaty – co to jest i jak go leczyć?
Trądzik różowaty – co to jest i jak go leczyć?
Trądzik różowaty ma wiele twarzy. W zależności od postaci różni się objawami. Zwykle występuje u osób dorosłych, najczęściej u kobiet w wieku dojrzałym. Szacuje się, że z tą dolegliwością zmaga się około 10% populacji. Dowiedz się, co powoduje trądzik różowaty, jakie są jakiego objawy i na czym polega leczenie. Zapraszamy do lektury.
Co to jest trądzik różowaty?
Trądzik różowaty (z łac. acne rosacea) to przewlekły stan zapalny skóry twarzy o charakterze nawrotowym. Oznacza to, że choroba może się nasilać, a następnie ustępować, zwykle jednak jej objawy nie znikają całkowicie. Trądzik różowaty diagnozuje się u osób dorosłych, najczęściej u kobiet po 30. roku życia, szczególnie z I lub II fototypem skóry, czyli o jasnej karnacji, jasnych oczach i włosach. U mężczyzn trądzik różowaty występuje rzadziej, jednak ma ostrzejszy przebieg. Trądzik różowaty nie występuje u dzieci.
Trądzik różowaty znany był już w XIV wieku, jako pierwszy jego objawy przedstawił francuski chirurg, dr Guy de Chauliac, który opisał je jako czerwone zmiany na twarzy, zwłaszcza na nosie i policzkach. Chorobę tę nazwał goutterose (z fr. różowa kropla) lub couperose – i to właśnie to określenie do dziś funkcjonuje we Francji. W XVI wieku trądzik różowaty leczono maścią na bazie rtęci, siarki i byczej krwi. Inne metody leczenia obejmowały upuszczanie krwi z ramienia, czoła i nosa, a także przykładanie pijawek do dotkniętych chorobą obszarów. Obecnie, na szczęście, stosuje się inne metody – jednak głównie polegają one na zmniejszeniu nasilenia objawów, gdyż całkowite wyleczenie trądziku różowatego jest trudno osiągalne.
Trądzik różowaty – przyczyny
Nie do końca wiadomo, co jest przyczyną pojawienia się trądziku różowatego, ale uznaje się, że na rozwój choroby ma wpływ wiele czynników, takich jak:
uwarunkowania genetyczne – jeśli w rodzinie występowały przypadki trądziku różowatego, ryzyko rozwoju tego schorzenia u dziecka wzrasta;
zaburzenia hormonalne – objawy choroby mogą się nasilić w okresie ciąży, miesiączki, owulacji, czy menopauzy;
zaburzenia naczynioworuchowe – czyli nadreaktywność naczyń krwionośnych skóry twarzy, objawiająca się łatwym czerwienieniem pod wpływem emocji lub bodźców zewnętrznych. Stąd też trądzik różowaty nazywany jest czasem „nerwicą małych naczyń krwionośnych”;
choroby autoimmunologiczne – trądzik różowaty często towarzyszy cukrzycy, reumatoidalnemu zapaleniu stawów, celiakii, czy chorobom tarczycy.
Ponadto na zaostrzenie objawów trądziku różowatego wpływ może mieć także:
niewłaściwa pielęgnacja skóry twarzy,
nadmierna ekspozycja skóry na działanie promieniowania UV,
nagłe zmiany temperatury,
spożywanie alkoholu i palenie papierosów,
nieodpowiednia dieta (zbyt ostre potrawy),
silny i długotrwały stres,
stosowanie niektórych leków,
nadmierny wysiłek fizyczny,
częste korzystanie z sauny,
zakażenie bakterią Helicobacter pylori, jak również zakażenie Demodex folliculorum (roztocza nazywane nużeńcem ludzkim),
zakażenie wirusem opryszczki (HSV).
Jakie są objawy trądziku różowatego?
Najbardziej charakterystyczne objawy trądziku różowatego to zmiany skórne koncentrujące się w strefie T skóry twarzy (czoło, nos, broda) oraz na policzkach. Początkowo mają one charakter łagodny, jednak nieleczone zaostrzają się.
Zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez National Rosacea Society wyróżnia się 4 postacie trądziku różowatego oraz jedną jego odmianę:
Postać rumieniowa z teleangiektazjami – to najczęściej występująca postać trądziku różowatego, charakteryzuje się nagłym, tymczasowym rumieniem całej twarzy i utrwalonym rumieniem centralnej części twarzy, któremu towarzyszą widoczne drobne, rozszerzone naczynka krwionośne, tzw. „pajączki” oraz uczucie pieczenia i napięcia skóry.
Postać grudkowo-krostkowa –objawia się trwałym rumieniem w środkowej części twarzy oraz okresowo pojawiającymi się grudkami i krostkami. Zmiany te mogą przypominać trądzik młodzieńczy, jednak różnią się od niego brakiem zaskórników. Objawom tej postaci trądziku różowatego może towarzyszyć także poczucie pieczenia skóry, obrzęk, zgrubienie i łuszczenie się skóry.
Postać przerostowo-naciekowa – najbardziej zaawansowana postać trądziku różowatego, charakteryzuje się dominacją zmian przerostowych. Skóra staje się pogrubiona i obrzęknięta, (zwykle w okolicach nosa, ale również czoła, brody, policzków, a nawet uszu), pojawiają się zmiany guzkowate. W obrębie zmian może dojść do zapalenia mieszków włosowych. Ta postać trądziku różowatego występuje najrzadziej i zwykle częściej dotyka mężczyzn.
Postać oczna – zmiany pojawiają się w obrębie oczu, na powiekach i wokół oczu pojawia się rumień, któremu zwykle towarzyszy zapalenie spojówek, łzawienie oczu, światłowstręt, pieczenie oczu, uczucie piasku w oczach. W niektórych przypadkach pojawia się też zapalenie gruczołów Meiboma, które odpowiadają za produkcję wydzieliny nawilżającej oko, bez której może dojść do podrażnień. Ta odmiana trądziku różowatego jest trudna do zdiagnozowania, a nieleczona może doprowadzić nawet do utraty wzroku.
Niezwykle rzadkim wariantem trądziku różowatego jest odmiana ziarniniakowa. Jej cechą charakterystyczną są twarde grudki/guzki w kolorze żółtym, czerwonym lub brązowym, które mogą się pojawić na niezmienionej i całkowicie zdrowej skórze. Zmianom tym zwykle nie towarzyszy zaczerwienienie twarzy, jednak mają one skłonność to tworzenia blizn.
Trądzik różowaty – diagnostyka i leczenie
Odpowiednią diagnozę w przypadku trądziku różowatego postawi dermatolog, do którego należy się udać w przypadku pojawienia się wyżej wymienionych objawów. Dermatolog nie tylko oceni objawy, ale także przebieg trądziku różowatego, stan skóry, zapyta o przyjmowane leki i inne towarzyszące choroby, wykluczy również inne czynniki powodujące zaczerwienienie twarzy, takie jak alergia skórna lub nieprawidłowa pielęgnacja cery naczynkowej.
Trądzik różowaty zwykle leczy się miejscowo z wykorzystaniem kremów lub żeli zawierających takie substancje jak metronidazol, kwas azelainowy, iwermektyny oraz krotamiton i nadtlenek benzoilu. Łagodzą one objawy i minimalizują postępy choroby. Czasem istnieją wskazania do leczenia ogólnego trądziku różowatego, wówczas stosuje się doustne antybiotyki: tetracykliny lub makrolidy. Jeśli powyższe metody nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, dermatolog może zalecić terapię retinoidami, jednak mają one wiele skutków ubocznych. Niezwykle rzadko i wyłącznie w przypadku zmian przerostowo-naciekowych stosuje się leczenie laserowe lub chirurgiczne.
Leczenie trądziku różowatego jest procesem długotrwałym i – jak już wiemy – na ogół nie prowadzącym do całkowitego wyleczenia. W procesie tym bardzo ważna jest współpraca z dermatologiem i stosowanie się do jego zaleceń. Leczenie na własną rękę lub jakiekolwiek inne działania podjęte bez konsultacji z lekarzem mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Bardzo ważna w procesie leczenia trądziku różowatego jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Zaleca się stosowanie kosmetyków do cery wrażliwej oraz unikanie kosmetyków na bazie alkoholu, które mogą podrażniać skórę i wzmacniać chorobowe objawy. Należy unikać zabiegów złuszczających skórę na bazie kwasów owocowych, kwasu trójchlorooctowego czy salicylowego, a także zabiegów rozgrzewających, ponieważ nasilają one rumień.
Ciąża może nasilać objawy trądziku różowatego ze względu na zachodzące w organizmie zmiany hormonalne. Leczenie trądziku różowatego w ciąży jest trudne, ponieważ niektóre substancje pomocne w terapii choroby mogą zaszkodzić dziecku, dlatego ich przyjmowanie jest zakazane. W tej sytuacji z leczeniem trądziku różowatego najlepiej poczekać do porodu.
Trądzik różowaty – profilaktyka i przeciwwskazania
W przypadku trądziku różowatego profilaktyka polega głównie na unikaniu tego, co nasila jego objawy. A zatem warto unikać ekspozycji skóry na słońce, ograniczyć sytuacje powodujące stres, odpowiednio pielęgnować skórę. Duże znaczenie ma także odpowiednia dieta. Przeciwwskazane są gorące potrawy i napoje, ostre przyprawy, alkohol, mocna kawa i herbata, produkty zawierające aldehyd cynamonowy (pomidory, cynamon, czekolada) i produkty powodujące wzrost histaminy (czerwone wino, ser dojrzewający, kiszona kapusta), które powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych i wzmacniają rumień.