Biopsja tarczycy- wskazania, przygotowanie, przebieg

Tarczyca to niewielki, ale bardzo ważny gruczoł – produkuje hormony, które odpowiadają za funkcjonowanie całego organizmu. Kiedy tarczyca przestaje prawidłowo działać, wpływa to na cały organizm. Żeby ustalić, co dolega tarczycy, niezbędna jest diagnostyka obejmująca szereg badań –jednym z nich jest biopsja tarczycy. Kiedy konkretnie wykonuje się to badanie? Na czym ono polega i jak się do niego przygotować? Wyjaśniamy.

Co to jest biopsja tarczycy?

Biopsja tarczycy, inaczej biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana (BACC) to specjalistyczne badanie, polegające na pobraniu materiału komórkowego z podejrzanej zmiany za pomocą igły. Badanie odbywa się pod kontrolą USG i umożliwia przekazanie pobranego materiału do badania cytologicznego.

Kiedy należy wykonać biopsję tarczycy?

O tym, czy należy wykonać biopsję cienkoigłową decyduje endokrynolog na podstawie badania palpacyjnego oraz radiolog podczas badania USG tarczycy. Biopsję tarczycy wykonuje się w przypadku zmian ogniskowych w tarczycy np. w wolu guzkowym, szczególnie przy powiększeniu węzłów chłonnych szyi, obecności mikrozwapnień oraz rodzinnego wywiadu raka tarczycy. Ponadto biopsję wykonuje się w zmianach zapalnych tarczycy o ostrym lub podostrym przebiegu. Najczęściej wykrywane są zmiany o charakterze łagodnym, jednak niektóre z nich mogą zagrażać zdrowiu i wymagać pilnego leczenia, dlatego w każdym wypadku wskazane jest wykonanie biopsji. Najczęściej dalszej diagnostyce poddaje się zmiany o nietypowym kształcie i strukturze oraz rozmiarze większym niż 1 cm, które szybką rosną, są nieruchome oraz pojawiły się przed 20. lub po 60. roku życia. Biopsję cienkoigłową wykonuje się także w celu opróżnienia torbieli tarczycy z nagromadzonego w niej płynu.

Jak się przygotować do biopsji tarczycy?

Kilka istotnych rad:

• Poinformuj lekarza o przyjmowanych lekach przeciwzakrzepowych lub zawierających kwas acetylosalicylowy – zaleci Ci on odstawienie ich w odpowiednim czasie.

• Zabierz ze sobą na badanie biopsji tarczycy wcześniejszą dokumentację medyczną oraz opis aktualnego USG tarczycy, wykonanego nie wcześniej niż 3 miesiące przed umówionym badaniem biopsji tarczycy.

• Zdejmij wszystkie ozdoby z szyi.

• Nie musisz być na czczo, a badanie możesz wykonać o dowolnej porze dnia.

Przeciwwskazaniem do wykonania badania może być kaszel, zmiany ropne w okolicach szyi i dekoltu, ciężka skaza krwotoczna.

Biopsja tarczycy – przebieg badania

Biopsja cienkoigłowa tarczycy, chociaż jest badaniem inwazyjnym, wykonywana jest bez znieczulenia. Czy boli? To jest kwestia indywidualna. Niektórzy pacjenci nic nie czują i nie są w stanie określić, kiedy lekarz rozpoczął badanie. Inni mogą odczuwać niewielki dyskomfort podczas wprowadzania igły pod skórę. Warto podkreślić, że do badania wykorzystuje się igłę o średnicy mniejszej niż 1 mm, a więc cieńszej niż ta, która służy do pobierania krwi. Zatem bardziej bolesne mogłoby się okazać podanie znieczulenia niż samo wkłucie podczas biopsji tarczycy.

Całe badanie trwa mniej więcej od 5 do 15 minut, wykonywane jest w pozycji leżącej, z głową maksymalnie odchyloną do tyłu. Lekarz najpierw dezynfekuje skórę szyi, a następnie nakłuwa zmianę igłą iniekcyjną i pobiera do niej materiał do badania cytologicznego. Czynność ta wykonywana jest pod kontrolą USG, co pozwala lekarzowi na namierzenie zmiany i precyzyjne wkłucie się w nią. Po badaniu w miejscu nakłucia zakłada się sterylny opatrunek.

Podczas wykonywania biopsji cienkoigłowej bardzo ważna jest współpraca między lekarzem a pacjentem. Osoba niespokojna, kręcąca się może utrudniać lekarzowi wykonanie badania, dlatego ważne jest, żeby pacjent leżał bez ruchu, oddychał przez nos, nie napinał mięśni i powstrzymywał się od przełykania śliny. Jeśli pacjent odczuwa silny lęk przed badaniem, lekarz może zalecić zażycie łagodnych środków uspokajających w dniu badania.

Po biopsji tarczycy należy powstrzymać się od wysiłku fizycznego przez 24 godziny.

Biopsja tarczycy – powikłania

Ryzyko powikłań po biopsji tarczycy jest bardzo małe. Po zakończeniu badania w miejscu nakłucia może pojawić się niewielki siniak oraz nieznaczny ból w obrębie szyi, jednak są to objawy przejściowe. Powikłania po biopsji tarczycy są rzadkie i dotyczą: krwiaka w miejscu nakłucia, krótkotrwałego obrzęku, mocniejszego krwawienia, gorączki lub omdlenia. Do niezwykle rzadkich działań niepożądanych należą infekcje, odma skórna a nawet zgon.

Biopsja tarczycy – wyniki

Pobrany podczas biopsji materiał wysyłany jest do laboratorium w celu analizy. Na wyniki czeka się około 2-3 tygodni. Należy je skonsultować z lekarzem prowadzącym, który na ich podstawie zadecyduje o dalszym postępowaniu.

Rokowania po biopsji tarczycy są zazwyczaj pozytywne – zaledwie w 5–10% przypadków mamy do czynienia z guzkami o charakterze złośliwym. A nawet wtedy szansa na ich wyleczenie jest bardzo wysoka: w przypadku wykrycia guzków złośliwych przeżywalność mężczyzn wynosi ponad 75%, a kobiet – 91%.

Biopsja tarczycy pozwala na potwierdzenie charakteru zmiany. Wyniki biopsji określane są w kategoriach, według skali Bethesda. Kategoria II oznacza zmianę o charakterze łagodnym, która wymaga okresowej kontroli USG ale zazwyczaj nie niesie za sobą ryzyka choroby nowotworowej. Pozostałe kategorie należy skonsultować z lekarzem i dopasować do obrazu klinicznego.

Podsumowanie

Biopsja pozwala określić, czy zmiany występujące w tarczycy mają charakter łagodny czy złośliwy. W przypadku raka tarczycy pozwala na jego wykrycie w fazie jeszcze bezobjawowej, co zwiększa szanse pacjenta na wyleczenie. Większość zmian nowotworowych w tarczycy ma charakter łagodny, jednak warto mieć je pod kontrolą. Pamiętaj – im szybciej postawiona diagnoza, tym większe szanse na powrót do zdrowia. Dlatego jeśli zauważysz niepokojące objawy ze strony tarczycy – nie zwlekaj z wizytą u endokrynologa.