Endokrynologia

Czym zajmuje się endokrynolog? 

Endokrynolog to specjalista zajmujący się zaburzeniami hormonalnymi oraz chorobami gruczołów dokrewnych. Gruczoły te to m.in. tarczyca, przytarczyce, przysadka mózgowa, nadnercza, trzustka, jajniki czy jądra. Tarczyca to ważny gruczoł endokrynny, który wpływa na wiele procesów w organizmie. Nieprawidłowa praca gruczołów dokrewnych obniża ogólne samopoczucie i jakość życia, powoduje między innymi zaburzenia metabolizmu, wzrostu i gospodarki lipidowej.

Prawidłowa praca tarczycy ma niezwykle istotne znaczenie dla zdrowia kobiety, ponieważ wpływa znacząco na jakość życia seksualnego oraz na możliwość zajścia w ciążę i jej utrzymanie. Choroby tarczycy współwystępują często z zaburzeniami ginekologicznymi, takimi jak zespół policystycznych jajników (PCOS), dlatego holistyczne podejście jest tak istotne w prawidłowej diagnostyce i leczeniu zaburzeń hormonalnych.

Jakie są najczęstsze choroby tarczycy i jak je rozpoznać?

Istnieje wiele objawów zaburzeń hormonalnych, które niestety często są ignorowane. Nie zawsze z premedytacją – czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, że mogą być to objawy problemów z hormonami. Wśród chorób tarczycy wyróżniamy przede wszystkim niedoczynność i nadczynność tarczycy (w tym chorobę Gravesa-Basedowa), zapalenia tarczycy (m. in. chorobę Hashimoto), guzki tarczycy oraz nowotwory tarczycy. Poszczególne choroby tarczycy przeważnie współwystępują ze sobą i są wzajemnie powiązane.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy to niedostateczne wydzielanie hormonu tyroksyny (T4) oraz wynikające z niego obniżone działanie hormonu trijodotyroniny (T3) skutkujące spowolnieniem metabolizmu. To zaburzenie kilka razy częściej dotyka kobiety w porównaniu z mężczyznami. Nie zawsze niedoczynność tarczycy daje zauważalne dla pacjenta objawy. W subklinicznej niedoczynności tarczycy może występować obniżony nastrój lub depresja oraz podwyższony cholesterol, których można nie skojarzyć z zaburzeniami pracy tarczycy, dlatego profilaktyczne badania poziomu hormonów tarczycy są tak ważne dla wczesnego diagnozowania i leczenia chorób tarczycy.

W przypadku jawnej niedoczynności tarczycy występuje szereg objawów, z których możemy wyróżnić:

• przyrost masy ciała,

• senność, zmęczenie i ogólne spowolnienie,

• ciągłe uczucie chłodu i marznięcie,

• obrzęki,

• zaparcia,

• sucha i rogowaciejąca skóra ciała,

• u kobiet – zaburzenia miesiączkowania, niepłodność i poronienia,

• u mężczyzn – osłabienie popędu seksualnego,

• obniżony nastrój, trudność w koncentracji i niestabilność emocjonalna.

Niedoczynność tarczycy leczy się preparatami lewotyroksyny w celu podniesienia poziomu hormonów. Dodatkowo endokrynolog może zalecić suplementację jodu, zwłaszcza w rejonach, gdzie obecność tego pierwiastka w powietrzu i pożywieniu jest obniżona. Leczenie niedoczynności tarczycy prowadzi się również u kobiet ciężarnych, co znacząco zwiększa szansę na donoszenie ciąży i jej prawidłowy przebieg. W celu monitorowania leczenia niedoczynności tarczycy konieczne są cykliczne wizyty u endokrynologa oraz badania krwi na poziom hormonów tarczycy.

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy to choroba o biegunie przeciwnym do niedoczynności tarczycy i polega na zwiększonym wydzielaniu hormonów tarczycy. Stężenia poszczególnych hormonów (TSH, T3 i T4) w nadczynności tarczycy są zróżnicowane w zależności typu nadczynności, dlatego diagnostyka nadczynności jest zawsze oparta o analizę relacji między poziomami tych hormonów.

Objawy nadczynności tarczycy to między innymi:

• utrata masy ciała,

• osłabienie,

• niepokój i drażliwość, trudność w skupieniu uwagi, bezsenność,

• zwiększona potliwość, plamy pigmentacyjne na skórze,

• powiększenie obwodu szyi (wole),

• kołatania serca,

• biegunka,

• u kobiet - skąpe miesiączki.

W zależności od postaci choroby oraz występowania czynników ryzyka (choroby układu krążenia, menopauza), wdraża się różne metody leczenia nadczynności tarczycy. Endokrynolog może zalecić leki przeciwtarczycowe, glikokortykosteroidy lub beta-blokery. W cięższych postaciach nadczynności wskazane może być leczenie jodem radioaktywnym lub leczenie operacyjne.

Jedną z postaci nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa-Basedowa, która jest zaburzeniem autoimmunologicznym. Przyczyną choroby jest produkcja autoprzeciwciał przeciwko receptorom TSH. W jej wyniku następuje zwiększona produkcja hormonów tarczycy i objawy nadczynności tarczycy, obok których mogą występować objawy charakterystyczne dla choroby Gravesa-Basedowa, takie jak wytrzeszcz gałek ocznych.

Zapalenia tarczycy

Zapalenia tarczycy dzielą się na ostre lub podostre, związane najczęściej z zakażeniem bakteryjnym lub wirusowym, oraz przewlekłe, takie jak choroba Hashimoto. W przypadku zapaleń bakteryjnych i wirusowych stosuje się leczenie odpowiednio antybiotykami oraz lekami przeciwzapalnymi. Zapalenia te kończą się zwykle pełnym wyzdrowieniem i unormowaniem pracy tarczycy.

Najczęściej występującym przewlekłym zapaleniem tarczycy jest choroba Hashimoto, zaburzenie o podłożu autoimmunologicznym. W przebiegu choroby Hashimoto organizm produkuje przeciwciała przeciwko tarczycy, a dokładnie tyreoperoksydazie (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-Tg). Zaburzenie to prowadzi stopniowo doniszczenia tego gruczołu i rozwoju niedoczynności tarczycy. Choroba Hashimoto jest obecnie najczęstszą przyczyną niedoczynności. Hashimoto jest chorobą uwarunkowaną genetycznie i występuje często razem z innymi zaburzeniami autoimmunologicznymi, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, bielactwo czy cukrzyca typu 1.

Objawy choroby Hashimoto są podobne do objawów niedoczynności tarczycy i obejmują zwiększenie masy ciała, senność i obniżenie nastroju, zaburzenia miesiączkowania i bezpłodność. Leczenie choroby Hashimoto polega na podawaniu preparatów lewotyroksyny i trwa przeważnie przez całe życie, pozwalając na ograniczenie objawów i negatywnych skutków choroby.

Guzki tarczycy

Wole guzkowe jest chorobą związaną z zaburzeniami budowy tarczycy i pojawianiem się ogniskowych zmian w jej strukturze – guzków. Obecność wola (rozrostu tarczycy) wraz z guzkami może mieć charakter obojętny, kiedy nie towarzyszą mu zaburzenia wydzielania hormonów tarczycy, lub toksyczny, kiedy obserwowane na tarczycy guzki wydzielają hormony tarczycy prowadząc do nadczynności. Guzki wyczuwalne są często palpacyjnie, podczas badania przeprowadzonego przez endokrynologa podczas wizyty.

W przypadku stwierdzenia wola i guzków tarczycy endokrynolog zleca badanie USG tarczycy, w celu dokładnej oceny zmian w jej strukturze. Jeśli na podstawie diagnostyki obrazowej guzki zostaną ocenione jako podejrzane, endokrynolog może zlecić przeprowadzenie biopsji cienkoigłowej tarczycy, polegającej na pobraniu wymazu z guzka, który jest następnie poddany ocenie histopatologicznej. Biopsja tarczycy pozwala odróżnić guzki złośliwe od niezłośliwych zmian.

Co zrobić, jeśli obserwujesz u siebie objawy choroby tarczycy?

Jeśli obserwujesz u siebie przynajmniej niektóre z objawów zaburzeń pracy tarczycy, zapisz się na wizytę u endokrynologa. Wczesne rozpoczęcie leczenia znacząco wpłynie na poprawię Twojej jakości życia. Endokrynolog na podstawie przeprowadzonego wywiadu i badania zleci badania diagnostyczne i na ich podstawie wdroży odpowiednie leczenie.

Jak przebiega wizyta?

Podczas pierwszej konsultacji z endokrynologiem lekarz przeprowadzi dokładny wywiad dotyczący Twoich dolegliwości oraz przeanalizuje dokumentację medyczną. Jeśli posiadasz wcześniejsze badania laboratoryjne lub badania USG tarczycy, weź je ze sobą na wizytę. Dodatkowo lekarz przeprowadzi badanie fizykalne - oceni występowanie zewnętrznych objawów mogących wskazywać na zaburzenia pracy tarczycy, zbada ciśnienie krwi i masę ciała. W celu uzupełnienia diagnostyki, endokrynolog najczęściej zleca badania z krwi oraz USG tarczycy, które pomogą ustalić Twój aktualny stan zdrowia i postawić właściwe rozpoznanie. W przypadku występowania guzków tarczycy, endokrynolog może skierować Cię na biopsję cienkoigłową tarczycy.

Jakie badania zleca endokrynolog?

Podstawowym badaniem przesiewowym w diagnostyce chorób tarczycy jest oznaczanie poziomu TSH. Dodatkowo, w zależności od objawów chorobowych, lekarz może zlecić badanie poziomu pozostałych hormonów tarczycy: FT3 i FT4 oraz przeciwciał anty-TPO i anty-TG. Endokrynolog może też zlecić inne badania krwi w celu wykluczenia występowania chorób towarzyszących, jak insulinooporność i cukrzyca. BadanieUSG tarczycy jest rutynowo zlecanym badaniem obrazowym tego gruczołu i pozwala ocenić jego budowę - wielkość i strukturę, a także zidentyfikować ewentualne zmiany ogniskowe (guzki). W przypadku stwierdzenia zmian endokrynolog może skierować Cię na cienkoigłową biopsję aspiracyjną tarczycy (BACC).

W Centrum Medycznym Babka Medica w Warszawie skorzystasz z konsultacji z doświadczonymi endokrynologami, wykonasz także wszystkie niezbędne badania krwiw jednym z naszych punktów pobrań. Nasz zespół radiologów w komfortowych warunkach przeprowadzi badanie USG tarczycy oraz, w przypadku dodatkowych wskazań, cienkoigłową aspiracyjną biopsję tarczycy (BACC).