Podczas badania ginekologicznego lekarz wprowadza do pochwy wziernik – najlepiej o przezroczystych ścianach, by szyjka macicy była dobrze widoczna. Za pomocą kolposkopu lekarz obserwuje srom, ściany pochwy i powierzchnię szyjki macicy. Na początku na ścianach pochwy bada nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący. Następnie wokół kanału i granicy szyjki obserwuje nabłonek. To tam najczęściej rozpoczynają się najgroźniejsze choroby.

Kolejnym krokiem jest oglądanie obrazu w powiększeniu i po zastosowaniu zielonego filtra. Uwidoczniona w ten sposób podnabłonkowa sieć naczyń krwionośnych daje możliwość rozpoznania charakteru ewentualnej zmiany. Kolposkop pozwala na oglądanie zmian intensywnie oświetlonych (są lepiej widoczne) i kilkukrotnie powiększonych.

Kolejnym etapem badania są próby kontrastujące powierzchnię nabłonka. Najczęściej stosowane i przydatne są: próba z 3% kwasem octowym i próba z płynem Lugola. Lekarze mają także do dyspozycji szereg innych prób (np. z barwnikami organicznymi, odczynnikami fluoryzującymi, chromatoforami). Pozostałe nie są tak powszechnie stosowane jak próba z 3% kwasem octowym i z płynem Lugola.

 Pod koniec konsultacji Pacjentka otrzymuje wynik przedstawiany w formie opisu. Lekarz może dołączyć do opisu zdjęcia – jest to dokumentacja zarówno dla Pacjentki jak i dla lekarza.

Kolposkopia czy cytologia?

W porównaniu z tradycyjnym badaniem cytologicznym, kolposkopia ma wysoką, ok. 85% dokładność w zakresie rozpoznawania stanów przednowotworowych. Jest istotnym badaniem weryfikującym nieprawidłowe wyniki cytologiczne i kwalifikującym do biopsji.

Screeningowe badanie cytologiczne posiada 20% wyników fałszywie ujemnych, co oznacza, że pacjentka z nieprawidłowym wynikiem otrzymuje wynik prawidłowy.

Kolposkopia może być badaniem pierwszego etapu diagnostyki. Wynik badania kolposkopowego otrzymamy od razu po jego zakończeniu. Na wynik badania cytologicznego trzeba czekać do 2 tygodni.