Na czym polega USG tarczycy, jakie są wskazania do jego wykonania i jak się przygotować

Tarczyca to niewielki gruczoł w kształcie motyla, który pełni bardzo ważną rolę – produkuje hormony, mające wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Choroby tarczycy to bardzo częsta dolegliwość, na którą skarży się już co piąty Polak. By właściwie zdiagnozować, co dolega tarczycy, należy przeprowadzić szereg badań. Jednym z nich jest USG tarczycy – na czym konkretnie polega to badanie?

USG tarczycy to bezbolesne, całkowicie bezpieczne i nieinwazyjne badanie stosowane w diagnostyce chorób tarczycy. Pozwala szybko i dokładnie określić wielkość, kształt, rozmiar oraz położenie i strukturę narządu. USG tarczycy umożliwia również ocenę, czy w gruczole tarczowym obecne są guzki, torbiele lub stany zapalne, których wykrycie nie jest możliwe podczas badania metodą dotykową.

Podczas badania USG ultradźwięki wysyłane przez aparat ultrasonograficzny przenikają przez tkanki. Następnie odbite dźwięki wracają z powrotem do ultrasonografu, który przekształca je w obraz widoczny na monitorze. Na podstawie sposobu i siły odbijania przez tarczycę ultradźwięków określa się jednorodność i echogeniczność miąższu otaczającego tarczycę oraz obecność zmian.

USG tarczycy jest ważne w diagnostyce niedoczynności i nadczynności tego gruczołu, pozwala także wykryć chorobę Hashimoto oraz sprawdzić stan węzłów chłonnych znajdujących się w okolicach tarczycy. Badanie ultrasonograficzne tarczycy nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy zmiany w obrębie tarczycy mają charakter złośliwy, umożliwia jednak kwalifikację wybranych zmian do dalszej diagnostyki.

USG tarczycy najczęściej wykonuje radiolog lub endokrynolog o właściwych kwalifikacjach i po ukończeniu specjalistycznych kursów ultrasonograficznych.

Kiedy warto wykonać USG tarczycy?

Wskazaniem do wykonania USG tarczycy najczęściej są nieprawidłowe wyniki badania stężenia hormonów tarczycy. Zaleca się wykonanie USG także w przypadku zwiększenia obwodu szyi lub wykrycia jakichkolwiek niepokojących zmian podczas badania palpacyjnego. Badanie ultrasonograficzne warto także wykonać, jeśli u pacjenta występują duszności, problemy z przełykaniem, spadek lub zwiększenie masy ciała, bezsenność lub nadmierna senność, długotrwała chrypka.

Internista, endokrynolog lub lekarz rodzinny zleci wykonanie badania USG, jeśli w rodzinie występują przypadki schorzeń tarczycy lub jeśli zachodzi podejrzenie nowotworu tarczycy. Im wcześniej wykryje się zmiany nowotworowe dzięki badaniu USG, tym większe są szanse na całkowity powrót do zdrowia.

Kontrolnie badanie ultrasonograficzne tarczycy wykonuje się podczas leczenia hormonalnego tarczycy, po leczeniu wola, a także po usunięciu gruczołu tarczowego.

USG tarczycy- jak się przygotować do badania?

Badanie USG tarczycy nie wymaga żadnych wcześniejszych przygotowań. Można je wykonać o dowolnej porze dnia, a w przypadku kobiet – w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego. Tarczyca jest widoczna podczas badania USG niezależnie od przyjmowanych wcześniej pokarmów lub napojów, także nie ma konieczności bycia na czczo. Warto jednak pamiętać o odpowiednim ubraniu, które nie będzie utrudniało przebiegu badania i pozwoli na bezproblemowy dostęp do szyi – golf nie będzie więc najlepszym rozwiązaniem. Przed badaniem należy także zdjąć z szyi wszelką biżuterię i ozdoby. Na wizytę warto zabrać ze sobą wcześniejsze wyniki badań USG tarczycy oraz wyniki hormonów tarczycy z krwi, jeśli je posiadamy. Pozwolą one lekarzowi wykonującemu badanie na szerszą ocenę stanu gruczołu tarczowego.

Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania USG tarczycy – można je wielokrotnie powtarzać i jest całkowicie bezpieczne dla pacjenta, nawet dla kobiet w ciąży i dzieci.

Jak przebiega badanie USG tarczycy?

Nie należy się obawiać badania USG tarczycy – jest ono nieinwazyjne i bezbolesne, niewielki dyskomfort może jedynie powodować nacisk głowicy aparatu na szyję. Samo badanie trwa zaledwie kilkanaście minut, może być też ono poprzedzone wywiadem i badaniem fizykalnym.

Badanie USG tarczycy wykonuje się w pozycji leżącej na plecach, z lekką odchyloną głową. Następnie na głowicę ultrasonografu lub szyję pacjenta lekarz nanosi specjalny żel (jest on obojętny dla skóry i łatwo usuwalny), który zapewnia lepsze przewodzenie fal ultradźwiękowych. Tak przygotowaną głowicę lekarz przykłada do badanego obszaru, przesuwa ją w różnych płaszczyznach i na podstawie uzyskanego na monitorze obrazu ocenia stan gruczołu i jego sąsiednich struktur. Ocenie podlegają kolejno: węzły chłonne, wielkość płatów, echogeniczność miąższu tarczycy, grubość cieśni tarczycy, a także obecność torbieli lub guzków. Wyniki badania USG tarczycy w postaci opisu i dołączonych do niego zdjęć ultrasonograficznych są dostępne bezpośrednio po wizycie. Po badaniu nie ma żadnych przeciwskazań do prowadzenia pojazdu, czy innych aktywności. Można od razu powrócić do normalnego funkcjonowania.

Jeśli podczas USG zostaną wykryte jakiekolwiek nieprawidłowości, lekarz wykonujący badanie zleci dalszą diagnostykę – najczęściej biopsję tarczycy. Tak inwazyjnego badania, jakim jest biopsja, można uniknąć dzięki elastografii tarczycy – niektóre aparaty USG wyposażone są już w tę dodatkową funkcję. Elastografia to nowoczesna metoda diagnostyczna, która pomaga ocenić twardość i homogenność gruczołu tarczowego, ułatwiając rozróżnienie zmian potencjalnie złośliwych od zmian łagodnych. Z wynikami badania warto udać się do endokrynologa, który właściwie zinterpretuje wyniki i zaleci odpowiednie leczenie farmakologiczne lub skieruje pacjenta na zabieg chirurgiczny.

Jak często powtarzać USG tarczycy?

Badanie ultrasonograficzne tarczycy powinno być wykonywane systematycznie w ramach profilaktyki. Szczególnie powinny o nim pamiętać kobiety w wieku 30-50 lat, u których choroby gruczołu tarczowego występują znacznie częściej. Jeśli tarczyca nie daje żadnych niepokojących objawów, badania można wykonywać co 3 lata. Natomiast jeśli w rodzinie występowały przypadki nowotworów tarczycy, badanie tego narządu powinno się wykonywać raz na rok, najrzadziej raz na 2 lata. W przypadku nowotworu złośliwego tarczycy, jego wykrycie na wczesnym etapie daje ok. 90% szans na całkowite wyzdrowienie.

Częściej niż profilaktycznie badanie USG tarczycy powinny wykonywać osoby po radioterapii, także w przypadku jeśli tą metodą leczono inny nowotwór niż rak tarczycy. Szczególnie o regularne badanie USG tarczycy powinni zadbać pacjenci, u których radioterapia wykonywana była w okolicach szyi.