USG piersi to jedno z najważniejszych badań w profilaktyce raka piersi. Jest łatwo dostępne, bezbolesne i wykrywa zmiany w piersiach już na wczesnym etapie ich rozwoju. Co warto wiedzieć o tym badaniu i jak często należy je robić? USG piersi jest bezpiecznym i nieinwazyjnym badaniem, które wykorzystuje fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości (tzw. ultradźwięki) do oceny wybranych obszarów piersi. Pozwala wykluczyć lub potwierdzić pojawienie się nawet najdrobniejszych nieprawidłowości (zwłaszcza tych o charakterze nowotworowym), niewyczuwalnych jeszcze na etapie badania palpacyjnego.

USG piersi- co to jest?

USG piersi i USG sutka to jedno i to samo badanie. W nazewnictwie medycznym sutek obejmuje brodawkę wraz z gruczołami mlecznymi – czyli właśnie całą pierś. Dlatego terminów USG piersi i USG sutka używa się zamiennie. USG piersi określa się także jako sonomammografię lub USG gruczołów sutkowych. Na podstawie badania ultrasonograficznego piersi lekarz może precyzyjnie określić charakter zmian, ich rozmiar, strukturę i położenie, a także sprawdzić przewody mleczne oraz węzły chłonne pod pachami. USG piersi wykrywa nie tylko zmiany nowotworowe, ale także zmiany o charakterze torbielowatym, mastopatie, brodawczaki, dysplazję sutka czy gruczolakowłókniaki.

Dla kogo i kiedy warto wykonać USG piersi?

USG piersi zalecane jest młodym kobietom do 40. roku życia, u których w strukturze piersi przeważa tkanka gruczołowa, na którą można skutecznie oddziaływać ultradźwiękiem. Pierwsze badanie ultrasonograficzne powinno się wykonać w ramach profilaktyki około 20 roku życia i powtarzać je regularnie co rok, maksymalnie 2 lata, aż do ukończenia 30 roku życia. Po ukończeniu 30 lat kontrola piersi przy pomocy badania USG powinna odbywać się raz w roku. Po 40 roku życia, w przypadku zalecanych kontroli lekarskich, jeżeli np. w rodzinie występowały przypadki nowotworów piersi, badanie powinno się powtarzać co pół roku – dodatkowo włączając do profilaktyki jeszcze mammografię.

Systematycznym badaniom USG piersi o zwiększonej częstotliwości powinny poddawać się kobiety należące do grupy podwyższonego ryzyka, czyli:

• te, u których w rodzinie występuje rak piersi lub jajnik;

• te, u których został wcześniej zdiagnozowany rak piersi lub jajnika;

• które posiadają mutację genu BRCA1 lub BRCA2;

• które długo przyjmowały antykoncepcję hormonalną.

Niezwłocznie należy wykonać badanie USG sutka, jeśli pojawiły się niepokojące objawy, takie jak:

• zaczerwienienia, przebarwienia i obrzęk piersi;

• wyczuwalne pod palcami zgrubienia lub guzki na piersiach;

• wydzielina z sutka;

• zmiany skórne na sutkach;

• powiększone węzły chłonne pod pachą;

• ból piersi;

• zmiana kształtu i wielkości piersi.

Paniom, które nie miesiączkują (z powodu menopauzy, zaburzeń hormonalnych lub przebytej operacji usunięcia macicy) zaleca się wykonanie badania USG piersi raz w roku.

Ponadto USG gruczołów sutkowych wykonuje się po urazach w obrębie biustu (w celu wykrycia krwiaka lub innych uszkodzeń); przed planowaną operacją korekcji piersi i kontrolnie po niej; przy podejrzeniu ropnia piersi lub torbieli mlecznej u kobiet karmiących; gdy podczas mammografii zostały wykryte niepokojące zmiany. USG piersi wykorzystywane jest także podczas wykonywania biopsji lub punkcji, a także podczas wdrożonego leczenia w celu oceny jego postępów.

Sonomammografia to badanie, które powinni wykonywać również mężczyźni, bowiem oni także, choć rzadziej, są narażeni na zmiany nowotworowe w obrębie piersi. Wskazaniem do wykonania badania będzie guzek pod brodawką sutka lub jakakolwiek inna zmiana wyczuwalna pod skórą w obrębie klatki piersiowej; owrzodzenie brodawki, zmiana jej struktury lub sącząca się z niej wydzielina. Również mężczyźni z podwyższonej grupy ryzyka, u których w najbliższej rodzinie występowały przypadki raka piersi niezależnie od płci, powinni profilaktycznie poddać się badaniu USG gruczołów sutkowych.

Jak się przygotować do USG piersi?

Teoretycznie badanie USG piersi można wykonać w dowolnym momencie, jednak w praktyce najlepiej wykonać je w pierwszej połowie cyklu – tuż po miesiączce i przed owulacją. Wtedy są najlepsze warunki do zaobserwowania ewentualnych nieprawidłowości – piersi nie są tak tkliwe jak podczas miesiączki i w najmniejszym stopniu wypełnione wodą (obrzęk piersi może mieć wpływ na badanie i obniżyć jego wartość). Kobiety, które stosują antykoncepcję hormonalną, mogą wykonać badanie USG gruczołów sutkowych w przerwie między przyjmowanymi tabletkami lub, jeśli nie odczuwają bólu piersi związanego z fazą cyklu, w każdym dowolnym dniu przyjmowania tabletek.

W dniu badania lepiej unikać stosowania dezodorantu lub innych kosmetyków na skórę badanego obszaru. Warto zabrać też na wizytę wcześniejsze wyniki badania ultrasonograficznego, mammografii, biopsji piersi lub rezonansu piersi, jeśli były wcześniej wykonywane. Pozwolą one lekarzowi wykonującemu USG na szerszą ocenę badanego obszaru oraz ułatwią interpretację wyników. Dobrze też pomyśleć o wygodnym ubraniu, które pozwoli bez problemu odsłonić górną połowę ciała.

Jak przebiega badanie USG?

Badanie USG piersi może wykonać radiolog, ginekolog lub lekarz innej specjalizacji z ukończonym odpowiednim kursem z ultrasonografii. Samo badanie jest bezbolesne i trwa około 15 minut.

USG piersi poprzedza badanie dotykowe oraz krótki wywiad, podczas którego lekarz zapyta o:

• wiek,

• datę ostatniej miesiączki,

• choroby przewlekłe i przyjmowane leki (zwłaszcza hormonalne),

• przebyte operacje biustu (blizny mogą zaburzać obraz),

• przebyte ciąże i karmienie piersią,

• historię chorób w rodzinie (zwłaszcza nowotworów piersi i jajników).

Sonomammografię wykonuje się w pozycji leżącej na plecach, z rękami ułożonymi za głową w celu odsłonięcia badanego obszaru. Głowicę aparatu lub skórę piersi lekarz pokrywa specjalnym żelem, ułatwiającym przenikanie ultradźwięków (żel jest neutralny dla skóry i łatwo go usunąć). Następnie końcówką aparatu lekarz wykonuje podłużne i okrężne ruchy po skórze piersi oraz dołach pachowych w celu oceny węzłów chłonnych. Obraz badanego gruczołu w czasie rzeczywistym wyświetla się na monitorze aparatu. Po badaniu sporządzany jest opis, do którego dołączone są wydruki z ultrasonografu. Jeśli podczas badania zostanie wykryta niepokojąca zmiana, lekarz może podjąć decyzję o dalszej diagnostyce i skierować pacjentkę na biopsję.

Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania USG sutków – jest ono całkowicie bezpieczne nawet dla kobiet w ciąży lub w czasie laktacji. Kobiety karmiące piersią przed badaniem powinny tylko opróżnić pierś (nakarmić dziecko lub odciągnąć pokarm).