Nadciśnienie tętnicze w ciąży - co powinnaś wiedzieć?

Nadciśnienie w ciąży dotyka coraz więcej kobiet na całym świecie. Nieleczone może doprowadzić do poważnych powikłań i stworzyć zagrożenie zarówno dla mamy, jak i dla dziecka. Czym jest spowodowane nadciśnienie u ciężarnych i jak można je leczyć?

Zgodnie z danymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego nadciśnienie tętnicze jest najczęstszym zaburzeniem wśród ciężarnych, dotykającym od 5 do 10 proc. kobiet w ciąży na całym świecie. Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, że nadciśnienie tętnicze jest jedną z głównych przyczyn zgonu wśród ciężarnych z krajów rozwiniętych. Stąd kontrola prawidłowego ciśnienia tętniczego w ciąży jest kluczowa i powinna być ważnym elementem prowadzenia ciąży.

Rodzaje nadciśnienia tętniczego w ciąży

Nadciśnienie tętnicze stwierdza się w przypadku, gdy ciśnienie (dwukrotnie sprawdzone w pozycji siedzącej) przekroczy 140/90 mmHg. Nadciśnienie dzieli się na łagodne (140-159/90-109 mmHg) i ciężkie (powyżej 160/110 mmHg). Nadciśnienie tętnicze powinno być monitorowane przez ginekologa, który może skierować ciężarną do specjalisty np. kardiologa. W przypadku ciężkiej postaci nadciśnienia tętniczego ciężarna powinna się udać do szpitala położniczego.

Ciężarne mogą cierpieć na trzy rodzaje nadciśnienia. Pierwsze z nich to nadciśnienie tętnicze przewlekłe. Stwierdza się je, jeżeli kobieta cierpi na nie przed ciążą lub zostaje zdiagnozowane przed 20. tygodniem ciąży oraz nie przechodzi po urodzeniu dziecka. Szacuje się, że na nadciśnienie cierpi około 7 proc. kobiet w okresie rozrodczym. W przypadku nadciśnienia przewlekłego przed zajściem w ciążę kobieta powinna uregulować ciśnienie np. lekami i skonsultować się ze specjalistą np. kardiologiem, który może wydać specjalne zalecenia związane z utrzymaniem zdrowej ciąży.

Drugim typem jest nadciśnienie tętnicze ciążowe, które pojawia się po 20. tygodniu ciąży i zwykle zanika samoistnie do 6 tygodni po porodzie. Związane jest ono z niewłaściwym dostosowaniem organizmu matki do zmian wynikających z rozwoju płodu, w tym zapotrzebowania na krew. Nadciśnienie to występuje nawet w 10 proc. ciąż. Co ważne, nadciśnienie tętnicze w ciąży może przekształcić się w nadciśnienie przewlekłe, dlatego ważne jest monitorowanie wysokości ciśnienia w trakcie prowadzenia ciąży oraz już po urodzeniu dziecka.

Obydwa rodzaje nadciśnienia mogą doprowadzić do powikłania w postaci stanu przedrzucawkowego w ciąży, czyli preeklampsji oraz rzucawki (drgawki), które często prowadzą doprzedwczesnego porodu i mogą, w rzadkich przypadkach, spowodować śmierć matki lub śmierć wewnątrzmaciczną dziecka. Stan przedrzucawkowy może mieć miejsce, kiedy osoba cierpiąca na nadciśnienie tętnicze odczuwa również bóle głowy, problemy ze wzrokiem, puchnięcie twarzy i rąk, bóle brzucha i mdłości. Preeklampsji towarzyszy również białkomocz, czyli powyżej 300 mg białka w moczu lub dysfunkcja narządów wewnętrznych. Stan przedrzucawkowy dotyka od 2 do 8 proc. ciąż. Co ważne, stan przedrzucawkowy pojawia się po 20. tygodniu ciąży, również podczas porodu lub w połogu.

Czy jesteś w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na nadciśnienie tętnicze w ciąży?

W grupie ryzyka związanego z nadciśnieniem tętniczym znajdują się kobiety, które już w poprzedniej ciąży cierpiały na nadciśnienie oraz kobiety z nadciśnieniem przewlekłym. Bardziej zagrożone tym schorzeniem oraz rozwinięciem stanu przedrzucawkowego(preeklampsji)są również kobiety, które należą do poniższych grup:

• pierworódki;
• matki poniżej 18 roku życia i powyżej 40 roku życia;
• kobiety, które miały w rodzinie przypadki nadciśnienia tętniczego;
• kobiety w ciąży mnogiej;
• kobiety cierpiące na choroby nerek lub toczeń;
• kobiety cierpiące na cukrzycę 1 i 2 stopnia.

Nadciśnienie tętnicze w ciąży - zagrożenia

Nieleczone nadciśnienie tętnicze może być groźne zarówno dla ciężarnej, jak i płodu. W przypadku matki nadciśnienie może doprowadzić do oderwania się łożyska, stanu przedrzucawkowego i rzucawki czy konieczności wywołania porodu. Nadciśnienie tętnicze może doprowadzić również do syndromu HELLP, czyli uszkodzenia wątroby i hemolizy.

W przypadku płodu nadciśnienie tętnicze może doprowadzić do zatrzymania wzrostu i niskiej wagi urodzeniowej, przedwczesnego porodu (przed 37. tygodniem ciąży) oraz śmierci wewnątrzmacicznej.

Jak uniknąć i jak leczyć nadciśnienie tętnicze w ciąży?

Powody nadciśnienia w ciąży nie są jeszcze całkowicie zbadane, ale lekarze wiążą je w dużej mierze z nadwagą, dlatego zalecane jest osiągnięcie przed zajściem w ciążę optymalnej wagi oraz prowadzenie zdrowego trybu życia (z ćwiczeniami, zdrową dietą np. śródziemnomorską). Na wystąpienie nadciśnienia tętniczego mają również wpływ palenie tytoniu i spożywanie alkoholu.

W przypadku łagodnego nadciśnienia oraz nadciśnienia na wczesnym etapie ciąży ciężarne otrzymują zwykle zalecenie odpoczynku, picia co najmniej 2 litrów wody dziennie. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników nie rekomenduje ograniczenia spożycia soli w przypadku nadciśnienia w ciąży. Możliwe jest również włączenie leczenia farmakologicznego, bezpiecznego dla kobiet w ciąży. Wśród leków uznawanych za bezpieczne w trakcie ciąży uznaje się metyldopę, blokery kanału wapniowego (antagoniści wapnia), beta-blokery. O leczeniu decyduje lekarz ginekolog prowadzący ciążę.

W przypadku stanu przedrzucawkowego i zespołu HELLP Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje wcześniejsze rozwiązanie ciąży (po 34. tygodniu), z uwagi na wysokie ryzyko powikłań. Jednocześnie prawidłowo leczone nadciśnienie nie jest wskazaniem do wcześniejszego rozwiązania ciąży lub cesarskiego cięcia.

autorka: Marta Śniegocka